Türkiyede Değişen Güvenlik Algısı…

Özel güvenlik sektörü ülkemizde halen yürürlükte olan 5188 Sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanuna göre yürütülüyor. Ancak bu kanunun uygulanmasında ortaya çıkan bazı sorunlar ve yasal belirsizlikler sektörün hizmet kalitesini ve gelişimini etkiliyor. Özellikle özel güvenlik şirketlerinin yapılanması, özel güvenlik görevlilerinin mali ve özlük hakları, kayıt dışılık, eğitim ve çalışma koşullarına ilişkin konularda yeterli görülmüyor.

Kamu güvenliğini sağlama hizmetlerinin maliyeti çok yüksek ve sürekli de artıyor. Bu maliyeti azaltmak için dünya genelinde genel güvenlik kuvvetleri belirli görevlerden çekiliyor. Ancak başta terör, yasadışı göç ve siber suçlardaki korkutucu artış kamu güvenliğinin öncelikleri arasında bu suçların öne çıkmasına neden oldu. Mega kentlerde ortaya çıkan güvenlik endişesi ise, özel güvenlik yapılarının etkinliğinin ve sayılarının artmasının ana gerekçesi. Özel güvenlik hizmetlerinin rolleri, gözetimi ve suç önleme ve kamu güvenliğine katkısı aşamalarını irdelediğimizde hizmet kalitesi endişesi göze çarpıyor.

Özel güvenlik görevlileri, okul ve üniversite kampüslerinde, hastanelerde, turizm tesislerinde, park ve bahçelerde devriye geziyor, değerli eşyaları taşıyor, kritik altyapıları koruyor, havaalanları, metrolar, demiryolları, enerji tesisleri ve diğer ulaşım sistemlerinde güvenlik sağlıyor, alarm aktivasyonlarına karşılık veriyor, izleme sistemlerini yönetiyor, düzen sağlıyor ve kamu etkinliklerinde hizmet veriyor. Bu kadar geniş bir alana yayılan özel güvenlik hizmetlerinin mevcut polis ya da jandarma gücü ile karşılanması mümkün değil.

Her geçen gün dünyada ve ülkemizde büyüyen özel güvenlik sektörünü bir güvenlik endüstrisi olarak görmek ve bir güvenlik mühendisliği alanı gibi algılamak gerekiyor. Son 20 yılda dünyada özel güvenlik endüstrisinde çalışanların sayısı 20 milyonu geçti.

Dünya da 100 milyar dolarlık bir pazara sahip bu sektörde, ekonomik büyüklük ve istihdam sayısı gittikçe artıyor.

AB ülkelerinde ise özel güvenlik 1,8 milyon çalışanı, 50.000’den fazla şirketi ve 15 milyar € yıllık geliri ile en önde gelen sektörler arasında bulunuyor.

Ülkemizde ise, özel güvenlik sektörü 3 milyar dolarlık bir pazar oluşturuyor ve 286.227 kişi ile istihdama önemli katkılar sağlıyor. Özel güvenlik sektörüne dair verilere göz atarsak şöyle bir gerçek karşımıza çıkıyor.

• Faaliyet İzin Belgesi Verilen Şirket Sayısı: 1358

• Özel Güvenlik İzni Olan Yer Sayısı: 77.043

• Sertifika Alan Kişi Sayısı: 1.264.741

• Kimlik Alan Ö.G.G. Sayısı: 810.437

• Mevcut Ö.G.G. Sayısı: 286.227

• Alarm İzleme Merkezi Sayısı: 322

• Özel Güvenlik Eğitim Kurumu: 491

Bu kadar çok şirketin ve polis sayısından çok özel güvenlik görevlilerinin bulunduğu bu sektör Türkiye ekonomisi için de önemli bir güç oluşturuyor.

Eğitim-Öğretim Durumu

Ülkemizde özel güvenlik eğitimleri Emniyet Müdürlüğü denetim ve kontrolünde 120 saat silahlı veya 100 saat silahsız olarak, 5188 Sayılı Kanunda belirlenen kriterleri taşıyan her Türk vatandaşına veriliyor. Ancak özel güvenlik eğitim kurumları tarafından verilen eğitimlerin istenilen düzeyde olmadığına ilişkin ortak bir kanı bulunuyor. Türkiye’de 24 Üniversite’de özel güvenlik ve koruma programı bulunmasına rağmen bu eğitim ve sertifikalandırma sürecine dahil edilmeyişleri dikkat çekiyor.

Özel güvenlik düzenleyici sistemi ile ilgili zorunlu bir AB standartları bulunmuyor.

Özel güvenlik alanında belirlenmiş ortak bir AB standartları yok, ancak bu konuda bazı AB düzenlemeleri bulunuyor.

Özel güvenlik alanında bazı AB ülkeleri iyi ve etkili standartlar oluşturan düzenlemeleri ile öne çıkıyor.

AB düzenlemeleri içinde iyi düzenlemeleri olan ülkelerden üçü, Belçika, Hollanda ve İspanya’dır.

Bazı AB Ülkelerinde Zorunlu Temel Eğitim

• Romanya 360 saat

• Macaristan 320 saat

• İspanya 180 saat

• Belçika 127 saat

• Fransa 70 saat

• Almanya 40 saat

• İngiltere 20,5 saat

Görüldüğü gibi AB ülkelerinde farklı zorunlu eğitim saatleri bulunuyor.

Özel Güvenlik Sektörünün Sorunları

• Özel güvenlik görevlilerinin eğitimi yetersiz

• Düşük profesyonel standartlar

• Yetersiz yasal hesap verilebilirlik mekanizmaları

• Branş yönteminin olmayışı

• Yetki belirsizliği

• Özlük durumu ve denetiminin profesyonelce yapılamaması.

• Eğitim ve denetim eksikliği

• Toplumdaki özel güvenlik algısı

• Mesleğin ekonomik politikası

• Şirketlerde kurumsallaşma ve şirket-özel güvenlik görevlisi ilişkisi oluşmaması (çalışma ve sözleşme süreleri belirlenmediğinden)

• Zayıf standartlar, donanım, eğitim, çalışma saatleri, düşük ücretlendirmenin sonucunda kalitesi düşük güvenlik sağlanması.

Öneriler

Özel güvenlik teşkilatı sistematiği oluşturulmuş, standartlara bağlı, genel güvenliğin organik yapısı içinde korunan, hiyerarşik düzen ve yapısı bulunan iç ve dış denetime bağlı ve profesyonel geçişlere hazır, akademik kariyerini marka değerini yaratmak için kullanan, mesleki ve ticari kaygıdan uzak, sosyal, ekonomik, akademik ve hukuksal boyutta yeniden yapılandırılmalıdır.

Özel güvenlik mesleği oluşturulmalıdır.

Özel güvenlik sektöründeki haksız rekabet oluşturan etmenler gözden geçirilmeli ve kayıt dışılık önlenmelidir.

Sektörde tekelleşme yarattığı görülen yabancı güvenlik şirketlerinin varlığı, ülke güvenliği ve karşılıklılık ilkeleri açısından incelenmelidir.

5188 sayılı yasa güncellenmeli, pratik ile entegrasyonu sağlanmalı ve sektöre yasa ile bir tanım belirlenmeli, özel güvenlik iş etiği kuralları, çalışanlar için net standartlar, çalışma koşulları ve nitelikleri, mesleki yeterlilik kriterleri, üniversiteli özel güvenlik yapısı oluşturulmalıdır.