7. BEŞ YILLIK PLANDA İÇ GÜVENLİK
Tuncer ÖZYER
Idari ve Mali Işler Daire Başkanı
Yazıma başlamadan önce Emekli Emniyet Müdürleri Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği’ni kuran, kurmasına öncülük eden ve yardımda bulunan, derneğin kurulması ile birlikte ÇAĞIN POLİSİ dergisini çıkarmaya başlayan ve büyük fedakarlıklarla aralıksız olarak yayımını sürdüren değerli meslektaşlarıma teşekkür etmek istiyorum.
Aşağıda sunacağım yazı VII.Beş Yıllık Planla ilgili olarak yaptığım bir çalışma olup, plan öncesi durum ile plan dönemi hakkında bilgi vermektedir. VII.Beş Yıllık Plandan sonra hazırlanan VIII.Beş Yıllık Planda İç Güvenlik konusu da daha sonraki sayılarımızda sizlere sunulacaktır. Yazı dikkatle okunduğunda, rakamlar irdelendiğinde son on yıl içerisinde teşkilatımızdaki gelişmeler görülecektir. Halen çalışan ve emekli olan meslektaşlarımız hiç kuşkusuz dünü ve bugünü en iyi şekilde değerlendirerek geleceğe ışık tutacaklardır.
A. PLAN ÖNCESİ ÇALIŞMALAR
Dinamik bir yapıya sahip olan Emniyet Genel Müdürlüğü her şeyden önce Ülkemizdeki ve dünyadaki bütün gelişmelere paralel olarak gelişmesi gereken , gelişen, yeniliklere uyum sağlayan bir teşkilattır. 150 nci Kuruluş Yıldönümünü 1995 yılında yani 7 nci Beş Yıllık Plan dönemi arifesinde kutlayan, basarı grafiğini bu yıllara kadar devam ettiren teşkilatımız, 2000’li yıllara basarı grafiğini daha da yükselterek girecektir.
1996-2000 yıllarını kapsayacak olan Planın hazırlık çalışmaları l.03.1993 gün ve 21539 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Başbakanlığın 93/7 sayılı genelgesi ile başlatılmıştır.
Bu genelge çerçevesinde ilgili kuruluşlar gerekli yazışmalara ve hazırlıklara başlamıştır. Nitekim bu genelge Bakanlık A.P.K. Kurulu Başkanlığınca Bakanlığımız birimlerine gönderilmiş (8.03.1993 gün ve B.05.1.APK.0.01.0001-1.13-1/53 sayılı yazı), Plan çalışmaları için belirlenen 62 adet Özel İhtisas Komisyonu üyeliklerinde çalışacak personelin bildirilmesi istenmiştir.
Genel Müdürlüğümüz Özel İhtisas Komisyonları içinde “güvenlikle” ilgili olarak komisyon kurulmadığını tespit etmiş ve diğer bazı komisyonlarda görevlendirilen personele ait yazılan yazıda “İç Güvenlik Özel İhtisas Komisyonu” kurulması gerektiği Bakanlığa iletilmiştir. (30.03.1993 gün ve B.05.1.EGM.0.65.07.03-1586-93/110763 sayılı yazı). Kurulmuş Komisyonlardan;
1. Kamu Yönetiminin İyileştirilmesi
2. Enformasyon, Bilgisayar, Haberleşme, Politikaları
3. Dünyada Küreselleşme, Bölgesel Entegrasyonlar (AT-NAFTA – PASİFİK) ve Türkiye ( AT-EFTA-KEIB-ECO-Türk Cumhuriyetleri İlişkileri) İlişkileri
4. Eğitim ve İnsan gücü
5. Ulaştırma, Kent içi Ulaşım ve Ulaştırma Altyapısı (Kara, Deniz, Hava, Demiryolları ve Boru Katları)
Komisyonlarına katınılması benimsenmiş ve bu komisyonlara katılacak personel bildirilmiştir.
Komisyonlar belirtilen esaslar dahilinde toplantılar yapmış, Komisyon Başkanları çalışmaları yürütmüştür.
6’ncı Plan dönemi 1994 yılı sonunda sona ereceğinden 1995 yılından itibaren 7’nci Plan döneminin başlaması, çalışmaların da buna göre yürütülmesi gerekmekteydi. Bütün kurum ve kuruluşlar da çalışmalarını bu çerçevede yürütmek durumundaydı.
Genel Müdürlüğümüzde de 3 Mart 1994 tarihinde (B.05.1.EGM.0.73.07.03.182-3440-94 sayılı yazı) daire başkanlıklarına bir yazı yazılarak plan çalışmaları başlatılmıştır. Yazılan yazı ekine konulan ve dairelerin faaliyet alanlarına yönelik bazı sorular içeren formla, daire başkanlıklarının geleceğe yönelik dairelerine ve teşkilatımıza ait önerileri istenmiştir.
Özel İhtisas Komisyonlarının çalışmaları devam ederken 14.9.1994 tarih ve 4010 sayılı “1995 Yılı İçin Bir Geçiş Programı Hazırlanmasına Dair Kanun”
çıkarılarak 7’nci Beş Yıllık Kalkınma Planının T.B.M.M.’ne sunulması bir yıl ertelenmiş, 1995 yılı için, Hükümet Programı ve izlenen politikalar doğrultusunda, bir “Geçiş Programı” hazırlanarak yürürlüğe konulması hususunda Bakanlar Kuruluna yetki verilmiştir. Kanun çıkmadan önce hazırlanan “VII. Beş Yıllık Kalkınma Plan
Stratejisi (Nihai Taslak)” Bakanlar Kuruluna sunulmuş olacak ki, yukarıda belirtilen kanun çıkarılmıştır. Taslak diğer kurum ve kuruluşların görüşüne 3 Ekim 1994 günlü (DPT Müsteşarlığı YPK Sekreteryası 6.1.5-(216)-250-94-3906 sayılı ) yazı ile gönderilmiş, Bakanlık APK Kurulu Başkanlığı da 6.10.1994 günlü (B.05.1.APK.0.08.001/1-15-1/138 sayılı) yazıları ile kendi birimlerine göndererek taslak hakkında birimlerin görüşlerini istemiştir.
14 Ekim 1994 tarihli (B.05.l.EGM.0.65.05.01-3984-94/259874 sayılı) yazı ile taslakla ilgili görüşlerimiz iletilmiştir.
Ancak D.P.T. Müsteşarlığı Yatırmalar Sektör Programları ve Koordinasyonu Genel Müdürlüğü 28 Nisan 1994 tarihli (SPD:63/3.1.5.7.1-2-94-1995 sayılı) yazıları ile; 7’nci Beş Yıllık Kalkınma Planında güvenlik hizmetleri konusunda yer alacak temel ilke ve politikaların tespitinde görüş ve önerilerden yararlanmak amacıyla MİT Müsteşarlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı, İçişleri Bakanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğü temsilcilerini toplantıya çağırarak önerdiğimiz ” İç Güvenlik Özel İhtisas Komisyonu ” nu kurmadan, yapılan toplantıyla bu noksanlığı gidermeye çalışmıştır. 5 Mayıs 1994 günü yapılan toplantıda D.P.T. de görevli bir uzmanın başkanlığında genel görüşmeler yapılmış, yapılan hazırlık çalışmalarından bahsedilmiş, istenen bilgiler bilahare aktarılmış ve bir daha da toplanılmamıştır.
1995 Yılı Geçiş Programının uygulamaya geçmesiyle, 7’nci Beş Yıllık Plan dönemi 1996 yılından başlayacağından tekrar dairelere yazı yazılarak (26 Ocak 1995 gün ve B.05.1.EGM.0.73.06.01.1146-95/31692 sayılı yazı ile) bir taraftan gelecek beş yıllık planları, diğer taraftan da 1996 Yılı Yatırım Programı’nın hazırlıkları başlatılmıştır.
Dairelerden gelen teklifler tek tek değerlendirilerek ve bilhassa mali yöne öncelik ve ağırlık verilerek mali planlamaya yönelik hazırlıklar yürütülmüştür.
Dairelerden gelen tekliflerin alışılmışın, uygulamanın dışında yenilikler taşımadığı, üst kademece 2000’li yıllara giriş öncesi yapılacak bazı hizmetlerin gelen tekliflere yansıtılmadığı görülmüş,böylece ilgili birimlerle üst kademe arasında yeterli diyalogun bulunmadığı veya hazırlıkları yapması gereken birimin yeterli ön hazırlık yapmadığı veya bilgi sahibi olmadığı gibi olumsuz kanaatler ortaya çıkmaktadır.
B. 6.BEŞ YILLIK PLAN DÖNEMİNDEKİ GELİŞMELER
Polisin görev alanı artan bir şekilde 79 il ve 627 ilçeyi kapsamaktadır. Görev alanına giren nüfus sayısı 1989 yılında 31.832.875 iken (Genel nüfusun % 57,4’ü), 1995 yılında 37.800.000’e (genel nüfusun % 63’ü) ulaşmıştır.
1845 yılında kurulan, 1,5 asırlık geçmişi olan Emniyet Teşkilatının 6. Beş Yıllık Plan Dönemine ait bazı göstergelerindeki gelişmeler aşağıda sunulmuştur: (1995 yılı verileri Mayıs ayı sonu itibariyledir.)
1.Kuruluş
Birimler______ ______________ 1988 1995
Teftiş Kurulu Başkanlığı l l
Hukuk Müşavirliği l l
Daire Başkanlığı 2 25
Polis Akademisi l l
Polis Koleji 5 l
Polis Okulu 14 21
İl Emniyet Müdürlüğü 71 79
İlçe Emniyet Müdürlüğü 198 265
İlçe Emniyet Amirliği 386 362
Bucak Emniyet Komiserliği 22 15
Hudut Kapısı Emn.Amirliği 3 5
Polis Karakolu 1128 1253
TOPLAM 1850 2029
2.Personel
Sınıfı 1989 1995
Emniyet Hizmetleri 88514 122823
Genel İdare 433 5097
Teknik 239 305
Sağlık 420 456
Eğitim, Öğretim 264 138
Din 1 1
Çarşı ve Mah.Bekçileri 20136 16460
Akademik Personel 46 80
Sözleşmeli Personel 73 48
İşçi 1358 1470
Yardımcı Hizmetler 5396 5278
TOPLAM 116880 152156
3.Eğitim
1989 yılında beş adet olan Polis Koleji sayısı bire, 2800 öğrencilik kapasite 800 öğrenciye indirilmiştir.
Polis Akademisinde 1989 yılında 1807 öğrenci okurken, 1995 yılında bu rakam 3200 öğrenciye ulaşmıştır.
Polis Okullarının 6400 olan öğrenci kapasiteleri 12910 öğrenci
kapasitesine çıkarılmış, öğretim süresi 12 aydan 6 ve 9 (Askerlik yapanlar için 6, yapmayanlar için 9 ay) aya indirilmiş, böylece daha fazla öğrenciye eğitim verme imkanı sağlanmıştır. Çıkarılan yönetmelikle polis okulları Milli Eğitim Bakanlığı meslek okulları gibi yılda bir defa mezun verecek duruma getirilmiştir.
Emniyet Hizmetleri Sınıfı personelinin tahsil durumlarında aşağıdaki tabloda görüldüğü üzere olumlu yönde gelişmeler sağlanmıştır.
1989 % 1995 %
Yüksekokul 4976 5.6 11021 8.3
Lise 49204 55.6 90748 73.8
Ortaokul 34054 38.5 20996 17.0
İlkokul 280 0.3 58 0.0
TOPLAM 88514 100 122823 99.7
4. İnşaat
1989 1995
Emniyet Müdürlüğü 59 61
İlçe Emniyet Müdürlüğü 0 185
Emniyet Amirliği 376 214
Karakol 472 551
Muhtelif Trafik Binası 158 188
P.Evi, Kamp, Misafirhane 48 98
Lojman 20324 33857
Polis Okulu 20 20
Çevik Kuvvet 19 34
Hizmet Binası 119 124
Polis Hastanesi 1 2
Yurt 12 16
TOPLAM 21608 35350
5.Taşıt Sayısı
1989 yılında 10023 adet olan taşıt sayısı 1995 yılında 14790 adete ulaşmıştır. Taşıttaki artış oranı % 47.5 olmuştur. 1994 yılında 210 milyarlık yatırım ödeneği tasarruf tedbirleri nedeniyle kullanılamadığından taşıt alınamamıştır. 1995 yılı ödeneği 125 milyar lira olup taşıt alım işlemleri sürdürülmektedir.
6. Makina Teçhizat
6. Beş Yıllık Plan Döneminde Polis Ana Bilgisayar Ağı Projesi, proje aşamasından uygulama aşamasına geçirilmiş, teşkilatın haberleşme cihazları, kriminal polis laboratuvarları malzemeleri sağlanan imkanlar nispetinde gerçekleştirilmiştir. Sağlık birimleri, bakım onarım kademeleri, havaalanları ile teşkilatın diğer birimleri imkanlar nispetinde makina ve teçhizatla donatılmıştır.
7.Bütçe
Bütçedeki gelişmeler ödenek türleri itibarıyla aşağıda gösterilmiştir;
(Milyon TL)
1990 1991 1992 1993 1994 1995
Cari Harcamalar 1.535.069 3.130.149 6.225.000 10.070.000 21.200.000 37.665.000
Personel Gid. 1.381.777 2.825.000 5.700.000 9.000.000 18.900.000 32.665.000
Diğer Cariler 153.292 305.149 525.000 1.070.000 2.300.000 5.000.000
Yatırım Harc. 237.739 508.895 577.040 1.051.000 1.574.456 2.344.000
Transfer Harc. 52.753 355.190 243.950 413.939 114.900 212.000
TOPLAM 1.825.561 3.994.234 7.045.990 11.534.939 22.889.356 40.221.100
C. 7.BEŞ YILLIK KALKINMA PLANI STRATEJİSİ
Yüksek Planlama Kurulu’nun; 25 Nisan 1995 tarih ve 95/13 sayılı “VII.Beş Yıllık Kalkınma Planı Stratejisi” ne ilişkin kararı , Bakanlar Kurulu’nun 27 Nisan 1995 gün ve 95/6782 sayılı kararı ile kabul edilmiş ve bu karar 6 Mayıs 1995 gün ve 22279 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu plan stratejisi metninde güvenlik hizmetleri ile ilgili konular yer aldıkları bölüm başlıkları altında aşağıya çıkarılmıştır:
VII.BEŞ YILLIK KALKINMA PLANI ÖNCESİNDE DURUM
III YAPISAL SORUNLAR
EKONOMİDE ETKİNLİĞİN ARTIRILMASINA YÖNELİK YAPISAL DEĞİŞİM İHTİYACI
B.Kamu Hizmetlerinde Etkinliğin Artırılması ve Kamu Kesiminde Ücret Adaletsizliği
Son yıllarda ekonomik ve sosyal yapıdaki değişim ve
gelişmeler sonucunda ortaya çıkan suç miktarı ve türündeki artışa karşılık güvenlik hizmetlerinde ihtisaslaşma eksikliği, personel kullanımı konusunda verimsizlik ve teknik donanım yetersizliği sorunları devam etmektedir. Güvenlik kuvvetlerinin toplum ve kişilerle ilişkilerindeki artış, hizmetin yerine getirilmesinde bürokrasinin azaltılması ve şeffaflığın sağlanması ihtiyacını artırmaktadır.( S. 26 )
BÖLGESEL DENGELERİN SAĞLANMASI 19. Metropollerle İlgili Sorunlar
Metropollerde aşırı nüfus birikimine yol açan göç; işsizlik
sorununun yanı sıra yerleşim, konut, çevre, altyapı, ulaşım, sağlık, eğitim ve asayiş sorunlarını da artırmıştır.
Sanayi ve hizmetlerin büyük ölçüde kent içlerinde gelişmiş
olması, iskan alanlarını daraltmakta, trafik yoğunluğunu belirli merkezlerde artırmakta, çevreye ve kent içi ulaşım ağına ilave yük getirmektedir.(S.30)