Dr.Fevzi ERDOĞAN

                                                                                                                               1.Sınıf Emniyet müdürü 

II-Nasıl Bir Polis İsteniyor?           

Nitelikleri ne olursa olsun her sistemin belirli amaçları vardır.Sistem belirlenen amaçlara göre düzenlenmelidir.Öğretme–öğrenme sistemi geliştirmenin başlıca aşamalarından birisi de amaçların tespitidir. Program geliştirme sisteminin amaçları,öğretim süreci sonunda öğrencilerde beklenilen davranışları gösterir.Amaçlar sistem geliştirmede öğretimin kapsamının tespiti ,uygulanacak yöntemlerin kullanılacak eğitim teknolojileri ve malzemelerin seçimi, kapsamın düzenlenmesi ve eğitim etkinliğinin belirlenmesi yönünden önemlidir.Amaçların tespitinde bir önceki konuda anlatılan iş hayatının ihtiyaç ve olanaklarının tespit edilmesi yanında hizmet sunulan vatandaşın polisin hangi davranışları sergilemeleri ile ilgili düşüncelerinin öğrenilmesi ve ona göre hizmet üretilmesi çağdaş polislik için oldukca önemlidir.Bu amaçla, polisin sıklıkla iletişim içerisinde bulunduğu;

-Adli Birimler,

-Üniversiteler,

-Basın Kuruluşları,

-Sendikalar,

-Barolar,

-Esnaf Odaları temsilcileri ve çeşitli vatandaş kesimlerinin  nasıl bir polis görmek istedikleri yönündeki algılarının  öğrenilmesi,nasıl bir polis yetiştirileceği konusunda çalışma yapanlara  önemli bir ışık tutacağı düşünülmüştür. Bu amaçla üniversitelerle ortak bir çalışma yapılması kararlaştırılmıştır.Bu konudaki çalışma, program geliştirme uzmanı bir profesör ile ölçme ve değerlendirme uzmanı bir doçent danışmanlığında Eğitim Daire Başkanlığınca başlatılmıştır.

Çalışmalarla ilgili özet bilgiler aşağıda verilmiştir;

Anketin Hazırlanması ve Oluşturulması;

Vatandaşlardan ve meslek mensuplarından poliste bulunması gereken bilgi, beceri ve tutumlarının öğrenilmesi amacıyla iki ayrı anket düzenlenmiştir.Birinci anket meslek mensuplarına yönelik, ikinci anket ise vatandaşlara yönelik olmuştur.

Meslek Mensuplarına Yönelik Anketin Hazırlanması;

Emniyet Teşkilatında görev yapan  çeşitli kademelerdeki personelin,nasıl bir polis olması gerektiği konusundaki algılarının tespiti amacıyla, yönetici ve memurlara yönelik  açık uçlu sorular içeren bir ölçme aracı hazırlanmıştır

Yüksek ve orta kademe yöneticileri için hazırlanan açık uçlu sorular aşağıda belirtilmiştir;

Emrinizde çalışan polis memurlarının;

a-İnsan olarak sergilemesi gereken önemli gördüğünüz en az (5 )davranışı yazın,

b-Mesleki olarak bilmesi gerektiği en az (10) davranışı yazın,

c-Yasal olarak bilmesi gereken en az (5) davranışı yazın.

Polis memurları için hazırlanan açık uçlu sorular aşağıda belirtilmiştir; 

a)Meslek yaşamınızda karşılaştığınız sorunların çözümünde okulda aldığınız hangi eğitim konularının hayatınızda aktif olarak kullanabiliyorsunuz.?Sizce önemli gördüğünüz en az 10 tanesini yazınız 

b)Meslek yaşamınızda karşılaştığınız sorunların çözümüne ilişkin olarak okulda eğitimini almadığınız konular nelerdir?sizce önemli gördüğünüz en az 10 tanesini yazınız?

Söz konusu açık uçlu sorular, Emniyet Teşkilatında görev yapan  Emniyet Amiri ve müdürü rütbesinde 66 yüksek kademe yöneticine, Başkomiser, Komiser ve Komiser Yardımcısı 66   orta kademe yöneticisi  ile mesleğinde(1-3) yıl arası çalışmış 115 polis memuruna sorularak anket oluşturulmasına yönelik bilgiler  toplanmıştır. 

Toplum Kesimlerine Yönelik Anketin Hazırlanması;

 Yapılan çeşitli çalışmalardan elde edilen verilerden oluşan,nasıl bir polis istiyorsunuz ?sorusuna cevap arayan  100 soruluk likert ölçeğine göre bir ölçme aracı geliştirilmiştir.Hazırlanan anket ;

a-Öğretim üyesi ve üniversite öğrencilerinden1275 kişiye,

b)Basın yayın kuruluşlarına mensup 60 kişiye,

c)Memur sendikalarına mensup 20 kişiye,

d)Ankara da görev yapan 30 savcıya,

e)Çeşitli vatandaş kesimine (esnaf,şoför, vs)460 kişiye,

f)Emniyet Teşkilatına mensup 6000 görevliye,

Toplam olarak 7855 kişiye  uygulanmıştır.

Anket Sonuçlarının Değerlendirilmesi;

Anket sonuçları uzmanlarca değerlendirilmiş ve bu değerlendirme sonucunda;

Açık uçlu sorulara verilen cevapların analizleri neticesinde; polisin daha sosyal olması, rahat iletişim kurabilme yeteneği kazandırılması, insan psikolojisini anlayabilmesi, yabancı dil bilmesi, genel hukuk bilgilerinin verilmesi ve eğitim programlarının teorikten ziyade uygulama ağırlıklı olması  gibi ihtiyaçlar ortaya çıkmıştır.

 3-Kuramsal Bilgilerin Derlenmesi;

Konu ile ilgili ,kanun tüzük,yönetmelik ve diğer ülkelerin eğitim programları ile ilgili bilgiler ile “21.yy da Polisin eğitim Sempozyumu”nda ortaya çıkan bilgiler derlenmiştir.

Meslek analiz çalışmaları , Avrupa Konseyi ile birlikte yapılan Türk Polisi Eğitim İhtiyaçları fizibilite çalışmaları , alanda yapılan diğer çalışma sonuçları , üniversiteden alan uzmanları ile polis  uzmanlarının değerlendirilmesi neticesinde;

1-Polis Temel Eğitim Programlarında teori ile pratik arasında bağlantı olmadığı,

2-Eğitimler Teorik ağırlı olduğu ancak teorik ağırlıklı bir eğitim,yasal,teknik,taktik ve davranışsal olarak dört bölümden oluştuğu ve bu bölümlerden yasal ve teknik bölümleri kısmen verildiği, taktik ve davranışsal bölümlerinin ise verilemediği,

3-Eğitim programlarında eğitim teknolojilerinin yeterince kullanılamadığı,

4-Mevcut ders müfredat programları ve  kitaplarının polis görevlilerince  hazırlandığı, ancak insan odaklı polisliğin polis şablonu ile yetiştirilen polislerle gerçekleştirilemeyeceği, bilimsel çevrelerle ortaklaşa bir çalışmanın günümüz polisinin yetiştirilmesinde gerekli olduğu,

5-Eğitim programlarının beceri kazandırma eğitiminden uzak,klasik olduğu,

Gibi hususlar ortaya çıkmıştır.

Ortaya  çıkan eksikliklerin giderilmesi ve,adil hoşgörülü ancak devlet otoritesini zaafa uğratmayan,insan haklarına saygılı,gücünü,silahından değil bilgisinden alan,yaptığı uygulamaların nedenlerini açıklayabilen,demokratik gelişmeye katkı sağlayan  polisin yetiştirilmesi için nasıl bir eğitim programı oluşturulacağı? hususu polis uzmanları ile bilim adamlarından oluşan çalışma gruplarınca tartışılmış ve eğitim amaçlarına yönelik olarak Polis Meslek Yüksek Okulları Temel Eğitim Programı hazırlanmıştır. Hazırlanan yeni programa;Yabancı Dil, Sosyoloji,Polislik Mesleğine Giriş,Psikoloji,Türk Dili,Hukuk Başlangıcı,Güzel Sanatlar,Meslek Etiği,Toplum Psikolojisi, gibi yeni dersler koyulmuştur.Hazırlanan yeni eğitim programı; Sivil Toplum Kuruluşlarına,Üniversitelere , ilgili devlet kuruluşlarına,Emniyet Genel Müdürlüğü Daire Başkanlıklarına,Polis Okulu Müdürlüklerine ve Polis Akademisi Başkanlığına  gönderilerek görüş sorulmuş ve neticeler değerlendirilerek derslere son şekli verilmiştir.

Derslerin belirlenmesinden sonra ders konularının içeriklerinin belirlenmesi çalışmalarına başlanılmıştır.Bu çalışmada polis uzmanları ile akademik görevlilerin birlikte çalışmaları amaçlanmıştır.Özellikle program geliştirme uzmanı,gelişim psikoloğu, Eğitim Teknoloğu, Ölçme ve değerlendirme uzmanı gibi akademisyenlerin çalışmalarda görev almaları kararlaştırılmıştır. Çalışmalar projelendirilerek “Modüler Eğitim Projesi” hazırlanmıştır. Anılan projeye ilişkin özet bilgiler aşağıda verilmiştir; 

II–Modüler Eğitim Projesi; 

Eğitim programları bir amaç değil,polis davranışlarında beklenilen değişimin sağlanması için bir araç olarak değerlendirilmiştir. Polisin eğitimi için tespit edilen bilgilerin öğrenci tarafından kolayca öğrenilebilmesi  için çağdaş yöntemlerin kullanılması düşünülmüştür.Belirlenen amaçları gerçekleştirecek eğitim programlarının oluşturulabilmesi ve bilimsel bilgiden azamı derecede yararlanmak amacıyla “Modüler Eğitim Projesi” hazırlanarak uygulamaya konulmuştur.Anılan Eğitim Projesi  Avrupa Konseyince de desteklenmiştir.Diğer taraftan sözü edilen proje Emniyet Genel Müdürü Başkanlığında toplanan  Eğitim Şurasında da  müzakere edilmiştir.

 Projenin  Amacı; 

Çağın gereklerine göre polisin yetiştirilmesi amacıyla aktif öğrenmeyi sağlayan, yaparak öğrenmeye olanak tanıyan ,eğitim teknolojilerinden azamı yararı sağlayan çağdaş bir eğitim materyallerinin hazırlanmasıdır. 

Projenin İşleyişi; 

Projenin dört aşamada tamamlanması planlanmıştır;

1-AŞAMA;Polis meslek yüksek okullarında okutulacak derslerin içeriklerinin

belirlenmesi,modüler öğretmen ve öğrenci kitaplarının yazılması ile görsel ve işitsel öğretim materyallerinin tespit edilmesi.

2.AŞAMA;Polis Meslek Yüksek Okullarında okutulacak derslerin içeriklerine göre belirlenen yansı ve materyaller  ile öğretmen ve öğrenci kitaplarının basılması,

3.AŞAMA;Öğrenci kitaplarında işlenen örnek olayların ve yabancı kasetlerden seçilen konular ile mevcut filmler değerlendirilerek yeni eğitim filmlerin yapılması ve cd leri’nin hazırlanması.

4.AŞAMA;Öğrencinin kendi kendine öğrenmeyi sağlayan eğitim cd lerinin hazırlanması.

1.Aşamanın Uygulamaya Konulması;

 Polis Meslek Yüksek Okullarının eğitim programları ile öğrenci ve öğretmen kitaplarının içeriklerinin belirlenen ilkelere göre tespit edilmesidir.

Polis Meslek Yüksek Okullarında öncelikle ; Ceza Hukuku,Ceza Muh Hukuku,İnsan Hakları,Polis Meslek Hukuku,Terörle Mücadele, Toplumsal Olaylar,Olay yeri İncelemesi,Silah Bilgisi ve Atış,Temel Polis Görevleri, Polisliğe Giriş adlı 10 adet dersin ilk aşamada hazırlanması planlanmıştır.

Söz konusu derslerin genel ve özel hedef davranışları ve içeriklerinin belirlenmesi amacıyla çalışma grupları oluşturulmuştur. 10 ders için 10 çalışma grubu oluşturulmuş ve her grupta polis okullarında  ders öğretmenlerinden ikişer görevli ile Polis Akademisi öğretim üyelerinden birer görevli,modüler eğitim tekniğine uyarlama ve konuların öğrenciye aktarılmasında kullanılacak eğitim teknolojilerinin seçimi için çalışmalarında bulunmak üzere ARC Uluslar arası Eğitim ve Bilişim  firmasıkoordinesinde  Üniversitelerden; Birer Program Geliştirme Uzmanı, Eğitim Teknoloğu,Gelişim Psikoloğu, Ölçme ve Değerlendirme uzmanı ve Editörlerden  olmak üzere toplam 5 akademisyen çalışmalarda görevlendirilmiştir.

Çalışmalarının  koordinasyonu, Gazi Üniversitesi Program Geliştirme Uzmanı Prof.Dr.Semiha AYDIN ve Doc.Dr.Tülay OĞUZMAN danışmanlığında,1.Sınıf Emniyet müdürü Dr.Fevzi ERDOĞAN**, Eğitim Dairesi Başkan Yardımcısı  Nurettin ÖRNEK, tarafından  yapılmıştır.

 İçerik belirleme grupları her dersle ilgili olarak ;

-Meslek Analiz Çalışmaları,

-Alanla ilgili yapılan bilimsel çalışmalar ve ihtiyaç analizleri,Avrupa Konseyi İle birlikte yapılan Eğitim ihtiyaçlarına yönelik fizibilite çalışma sonuçları,

-Mevcut ders kitapları ile Avrupa ve ABD deki polis okullarında okutulan müfredat programları, incelenerek ,özverili bir çalışma sonucunda  hedef davranışlar,üniteler,ölçme değerlendirme soruları,örnek olaylar ve özetler ve eğitim teknolojileri belirtilmek suretiyle;

1-Her ders için  Öğrenci kitabı,

2-Her Ders İçin rehber niteliğinde öğretmen kitabı,

hazırlanmıştır.

1-Öğrenci kitapları aşağıdaki ilkeler çerçevesinde hazırlanmıştır;

-Her üniteye ait, hedef ve hedef davranışları belirlenmiştir.

-Her bir ünite için çalışma önerileri geliştirilmiştir.

-Üniteler gerçek hayat hikayeleri ile desteklenmiştir.Ayrıca kurulun gerekli gördüğü üniteler örnek olay,senaryo,alıştırma ve problemlerin hangi aşamada ve nasıl kullanılacağı belirtilmiştir.

-Konu ile ilgili resim,fotoğraf,grafik,şema,cd vb taslaklar hazırlanmış ve ait oldukları sahifeler belirlenmiştir.(Eğitim Daire Başkanlığı arşivlerinden, ABD,Fransa ve İngiltere den temin edilen eğitim kasetlerinden uygun görülenlerin hangi konularda gösterilmesi gerektiğinin  belirlenmesi).

-Öğrencilerin konuyu anlamalarına imkan tanıyacak şekilde her ünite için belirlenmiş hedefler ve hedef davranışlar paralelinde hazırlık değerlendirme soruları ile araştırmalar bulunmaktadır.

-Kitap kendi kendine öğrenmeyi sağlayacak şekilde sade ve akıcı anlatım  ile yazılmıştır.

-Sorular öğrencilerin değişik olaylar karşısındaki doğru ve yanlış davranış tarzlarına ilişkin tutumlarını ortaya çıkartacak tartışma yöntemi ile konunun işlenmesine imkan sağlayacak şekilde geliştirilmiştir.

-Öğrencilerin diğer derslerle ve geçmiş konularla bağlantı kurabilmesi için özetlere ve hatırlatmalara yer verilmiştir.

2-Öğretmen kitabının hazırlanması aşağıdaki ilkeler çerçevesinde yapılmıştır;

-Her bir ünite için süre,yöntem,eğitim ortamı,kaynaklar,araç-gereçler,gezi-gözlem ve araştırma konuları belirlenmiştir.

-Her ünite için kapsamı yeterince örnekleyici sınama durumları için en az 10 soru hazırlanmıştır.

-Her bir ünite için ölçme ve değerlendirme stratejileri belirlenmiştir.

-Konuların işlenmesi sırasında gerekli olan şekil, grafik, plan, resim, fotoğraf, cd,video-kaset, vb öğretime yardımcı unsurların neler olacağı belirtilmiştir.

-Ödev ve benzeri çalışmalar,öğrencileri araştırmaya,bilgi üretmeye yöneltici olarak hazırlanmıştır.

-Her bir ünite kapsamında;şekil,grafik,resim,fotoğraf,video-kaset,cd,ses kaseti,slayt,disket gibi öğretimi destekleyen unsurlara hangi aşamada ne kadar ve nasıl yer verileceği belirtilmiştir.

-İnceleme,gezi,gözlem ve uygulamalarla ilgili olarak,ön hazırlıklar,alınacak sağlık ve güvenlik tedbirleri,izlenecek iş ve işlem basamakları belirtilmiştir.

-Konuların işlenişi sırasında öğretmeyi ve öğrenmeyi kolaylaştırıcı,günlük hayatla ilgili gözlemlere,ilgi çekici değişik örnek olaylara yer verilmiştir.

-Hazırlanan kitaplarda öğrencinin ilgisini çeken ve öğrenmeyi teşvik eden yazı stilleri uzmanlarca geliştirilmiştir.

-Konuların nasıl işleneceği,hangi konuda hangi görsel eğitim teknolojilerinin kullanılacağı, her teknoloji için bir numara verilmek suretiyle derste uygulanması zorunluluk haline getirilmiştir.

Bilimsel yöntemlerle hazırlanan eğitim programlarının uygulanmasında beklenilen yararlardan birkaçı   aşağıda belirtilmiştir;

a-Bu sistemde öğretme ikinci planda kalırken öğrenme birinci plana geçmiştir.Çünkü polis memuru adaylara her bilgi değil,onlara meslek yaşamlarında lazım olacak öncelikli bilgilerin verilmesi için bilginin seçilmesi ve tasnifi sağlanmıştır.

b-Yapılan çalışma ile müfredat programlarında yer alan bilgilerin seçimi yalnız uzman polislerle değil akademisyenlerle ortaklaşa bir çalışma sonucu gerçekleştirilmiştir.Böylece polisliğin sanat yönü ile  bilimsel yönünü birlikte işe koyulmuştur.

c-Tespit edilen bilgiler yansı,grafik,şema.slayt,cd-room ve filmlerle öğrencilere aktarılması hedeflenmek suretiyle işiterek,görerek ve yaparak öğrenme desteklenmiştir.

d-Bir polisin günlük uygulamalarında sıklıkla karşılaşabileceği olaylar hazırlanan görsel ve işitsel materyaller ile eğitim ortamına taşınacak,uygulama yöntemleri tartışılarak bütün polis okullarında standart davranış modelleri geliştirilecektir. Eğitimin sonucunda,Türkiye’nin neresinde olursa olsun,bütün meslektaşlarımız aynı davranış standardını sergilemeleri amaçlanmıştır.

Modüler eğitim projesi  Avrupa Konseyinde yetkililere anlatılmış ve Konsey yetkilileri Projenin  polis eğitim programlarında en gelişmiş araç ve gereçler ile bilimsel yöntemlerin kullanılması bakımından Avrupa ülke polislerine örnek olacak bir eğitim projesi olduğunu ifade etmişlerdir.

Yürütülen çalışmalar polis ve üniversite uzmanlarının  titiz ve özverili çalışmaları sonucunda Ağustos 2001 tarihinde projenin birinci bölümü tamamlanmış ve hazırlanan öğrenci ve öğretmen kitapları,yansı ve ekleri, Polis Meslek yüksek okullarında kullanılmak üzere  Polis Akademisi Başkanlığına teslim edilmiştir. 

Proje’nin tamamlanıp biran önce uygulamaya konulması durumunda, polis eğitiminin kalitesinin artması yanında, bu konuda Türk Polisi  yurtdışına eğitim ihraç eder duruma geleceğini rahatlıkla söyleyebiliriz.

SONUÇ;

Polisten beklenilen davranışların  oluşturulabilmesi için,  eğitim alanında meydana gelen değişim, gelişim ve dönüşümler, iyice algılanmalı, anlamlandırılmalı ve amaçlar doğrultusundan yorumlanmak suretiyle   polis eğitimine  aktarılmalıdır.

Eğitimden rasyonel bir şekilde yararlanabilmek  için, eğitim süreçleri bir bütün olarak değerlendirilmeli, başlatılan eğitim  çalışmaları, kişisel değerlendirmeler dışında tutularak, kesintisiz bir şekilde devam ettirilmeli ve eğitim faaliyetleri, kurum ve çalışanların amaçları doğrultusunda  rehberlik anlayışı içerisinde denetlenmeli ve geliştirilmelidir.

Eğitim kurumunda öncelikli olarak eğitim programlarının geliştirilmesi eğitimin verimliliği açısından oldukca önemlidir. Eğitim teknolojilerinin kullanıldığı etkin eğitim programları oluşturulmadan  eğitim süresi ne kadar artırılırsa artırılsın istenilen sonuca ulaşılması oldukca zordur.

Öğretmen,Öğrenci ve eğitim programları merkeze alınmadan  yapılan eğitimi geliştirme çalışmaları, fiziki mekanlar ve tabelaların değiştirilmesiyle sınırlı kalırken,  kurum yöneticileri de dahil olmak üzere herkes eğitimin yetersizliğinden şikayet etmeye devam ede gelirler.

KAYNAKÇA 

ERDOĞAN, Fevzi,”Türkiye ve Fransa’da Polis Yöneticilerinin Yetiştirilmesi,Yüksek Lisans Tezi,Gazi Üniversitesi 1987.

ÖZDEN,Yüksel, Eğitimde Dönüşüm,Yeni Değerler ve Oluşumlar,Pegem Yayınları,Önder Matbaacılık, 1998/Ankara

SEZGİN,İlhan, Mesleki ve Teknik Eğitimde Program Geliştirme,Nobel Yayınları,Ankara,2000.

SENGE,Peter.M, Beşinci Disiplin,Çev:Ayşegül İLDENİZ ve Ahmet DOĞUKAN,YKB Kültür yayınları, 1991 İstanbul.

TERTEMİZ,Neşe.”Eğitimde Program Geliştirme” Eğitim Bilimine Giriş, Gazi Kitapevi,1997/Ankara

T.C. Polisi Eğitim İhtiyacı Fizibilite Raporu,Avrupa Konseyi (Hollanda/Cirquest Eğitim Firması) ile Eğitim Daire Başkanlığınca yapılan ortak çalışma,1998.

Modüler Eğitim Projesi,Eğitim Daire Başkanlığı,2001.

Meslek Standartları Çalışması, Eğitim Daire Başkanlığı,2001,