Kriminal Polis Laboratuvarları Dairesi Başkanlığı

      İrfan BAYAR

      1. Sınıf Emniyet Müdürü

      Kriminal Pol.Lab.Dairesi Başkanı

Türk Emniyet Teşkilatında bilimsel çalışmalar “Parmak İzi”  ile  başlamıştır. 1938 yılında kurulan Polis Enstitüsünde  “Kriminalistik” dersi şeklinde başlayan hizmet 2. Dünya Savaşından sonra Fizik Mühendisleri ve A.B.D yardımı malzeme ile eğitim işlevini sürdüren bir Laboratuvar halini almıştır. Almanya Büyükelçisi’ne yapılan suikast girişimi olayını aydınlatarak Adli ve Polis Teşkilatınca tanınmıştır. 08.05.1964 tarih ve 11698 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan “Polis Kriminalistik Laboratuvarı Teknik Hizmet Yönetmeliği” ile Ekspertiz Raporları tanzim etmiş; 1966 yılında 5’nci Şube olarak kurulmuş, bünyesinde İnterpol, Parmak İzi ve Laboratuvar Birimleri toplanmıştır. 1977 yılında İnterpol ve  Parmak İzi hizmetleri ayrılarak Daire Başkanlığı haline getirilmiştir

3201 sayılı Emniyet Teşkilatı Kanununun 21.01.1991 tarih ve 3518 Sayılı Kanunla değişik 16’ncı maddesine istinaden alınan 29.11.1993 tarihli Bakan oluruyla yürürlüğe giren “Emniyet Genel Müdürlüğü Kriminal Polis Laboratuvarları Dairesi Başkanlığı ve Kriminal Polis Laboratuvarı Müdürlükleri Kuruluş, Görev ve Çalışma Yönetmeliği” ile kuruluş, görev ve çalışma esasları düzenlenmiştir.

27 Ekim 1996 tarih ve 22800 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 17.10.1996 tarih ve 4199 sayılı Kara Yolları Trafik Kanununun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi, Ek ve Geçici Maddeler Eklenmesi; Emniyet Teşkilatı Kanununun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Ek Maddeler Eklenmesi; 190 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Eki Cetvellerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun Ek 7. maddesi ile 20 adet Kriminal Laboratuvar Müdürü Kadrosu ihdas edilmiş, Merkez ve Taşrada kullanım için gerekli tüm prosedürler ikmal edilmiş, 9 Ocak 1998 tarih ve 23225 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 97/10460 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla 7 Kriminal Polis Laboratuvarının ve uhdelerindeki 7’şer Şube Müdürlüğünün kuruluşu yapılmış, 20.05.1998 tarihli Bakan Onay’ı ile Daire Başkanlığı ve bağlı Kriminal Polis Laboratuvarı Müdürlüklerinin Kuruluşu tamamlanmıştır.

Kriminal Polis Laboratuvarı Müdürlükleri, bölgesel nitelikte hizmet vermek üzere; 1967 yılında İstanbul, 1971 yılında İzmir, 1979 yılında Adana, 1981 yılında Samsun, 1983 yılında Diyarbakır, 1985 yılında Erzurum, 1997 yılında Bursa ve 2001 yılında da Antalya ilinde kurulmuştur.

KPL, Daire Başkanlığı bünyesinde bir merkez ve sekiz bölge laboratuarı ile Türkiye’deki en büyük ve en kapsamlı adli laboratuarlardır.

İstanbul Bölgesi dışındaki illerin biyolojik inceleme talepleri ile tüm illerin ses, görüntü ve data incelemeleri ile ilgili talepleri Ankara Merkez Laboratuarı’nda, İstanbul Bölgesi biyolojik inceleme talepleri ise İstanbul Bölge Laboratuarı’dna karşılanmaktadır.

Kriminal Polis Laboratuvarlarının görevi genel olarak  “….adli ve idari soruşturmalar sırasında elde edilen maddi delillerin, bilimsel usullerle inceleme ve değerlendirilmesi suretiyle, suç ve suçlunun tespit ve ıspatında teknik hizmet yürütmek” olarak tanımlanmaktadır.

Ancak, bu hizmetle ilgili olarak bilimsel araştırmalar yapmak, yeni metodlar ve cihazlar geliştirmek, bunları uygulamaya geçirmek, teşkilat mensuplarımızı eğitmek gibi görevleri de vardır.

Suç soruşturmalarında, olay yerinden elde edilen delillerin değerlendirilmesi suretiyle suçu ispat etmek, gerçek suçluya ulaşmak ve bu işleri zamanında yapmak, insan hakları açısından oldukça önemlidir. Teşkilatımız içerisinde bu görevi yerine getirmek üzere yapılanmış KPL görevini layıkıyla yerine getirebilmek çabası içerisindedir.

Kriminal Polis Laboratuvarlarının hedefi, Avrupa ve Dünya Polis ve Adli Teşkilatlarınca tanınan, güvenilen, diğer ülke Kriminal Laboratuvarlarına teknoloji ihraç eden öncülük yapan Laboratuvar olmaktır.

Bu hedef doğrultusunda, insan kaynaklarına yatırım temel görevdir. Olay yerini layıkıyla araştıran, delilleri eksiksiz toplayabilen, toplanan bu delilleri ilim ışığında değerlendirebilen Uzmanları yetiştirmek.

Laboratuarlarımızın hizmet verdiği iller, coğrafi esaslara göre ulaşım kolaylıkları da göz önünde bulundurularak aşağıdaki şekilde belirlenmiştir.

   İLİ                                                                                                                                                                     LABORATUAR

ADANA, GAZİANTEP, HATAY, İÇEL, K.MARAŞ, KARAMAN, NİĞDE, KİLİS, OSMANİYE                                         ADANA

ANKARA, BOLU, ÇANKIRI, ÇORUM, ESKİŞEHİR, KASTAMONU, KAYSERİ, KIRŞEHİR, KONYA,                          ANKARA

NEVŞEHİR, SİVAS, YOZGAT, ZONGULDAK, AKSARAY, KIRIKKALE, BARTIN, KARABÜK, DÜZCE         

ANTALYA, BURDUR, ISPARTA                                                                                                                            ANTALYA

BALIKESİR, BİLECİK, BURSA, ÇANAKKALE, KÜTAHYA, YALOVA                                                                       BURSA

ADIYAMAN, BİNGÖL, BİTLİS, DİYARBAKIR, ELAZIĞ, HAKKARİ, MALATYA, MARDİN, MUŞ                                 DİYARBAKIR,

SİİRT, TUNCELİ, ŞANLIURFA, VAN, BATMAN, ŞIRNAK

AĞRI, ERZİNCAN, ERZURUM, KARS, BAYBURT, ARDAHAN, IĞDIR                                                                   ERZURUM

İSTANBUL, KIRKLARELİ, KOCAELİ, SAKARYA, TEKİRDAĞ                                                                               İSTANBUL

AYDIN, AFYON, DENİZLİ, İZMİR, MANİSA, MUĞLA, UŞAK                                                                                   İZMİR

AMASYA, ARTVİN, GİRESUN, GÜMÜŞHANE, ORDU, RİZE, SAMSUN, SİNOP                                                    SAMSUN

TOKAT, TRABZON

Laboratuvar Bölümlerinin Görevleri : Laboratuvar uzmanlık bölümlerine göre oluşturulan şubelerin görevleri özetle aşağıya çıkartılmıştır.

a. Balistik Bölümü : Bu bölümün görevi ateşli ve ateşsiz silahlar ile fişek, kovan ve mermi çekirdeklerini incelemek, bunlarla ilgili faili-meçhul arşivi oluşturmak, meydana gelen olayda kaç adet silah kullanıldığı ve kullanılan silah ve/veya silahların daha önce işlenen olaylarda kullanılıp, kullanılmadığını araştırmak.

Bu işlevler sayesinde olaylar irtibatlanmakta, örgütler ortaya çıkarılmakta, sorgulanan örgüt elemanlarının polisi yanıltması önlenerek soruşturmanın sıhhatli bir biçimde yürütülmesi sağlamaktır.

b. Belge İncelemeleri Bölümü: El yazıları ve imzaların, şüpheli kişilerden, hangisinin elinden çıktığını ve parmak izlerinin kime ait olduğunu, makina yazılarının hangi makina ile yazıldığını tesbit etmek, sahte para, pasaport, hüviyet cüzdanı, şoför ehliyetnamesi ve benzeri belgeleri fotoğraf, soğuk damga, mühür, kaşe izleri yönünden inceleyip, sahte olup olmadıklarını belirlemek, her türlü belge üzerinde,silinti, kazıntı, karalama,ilave ve benzeri tahrifatları tesbit etmektir.

c. Biyolojik İncelemeler Bölümü : Olay yerinden, şüphelilerden, maktül veya yaralıdan alınan lekelerin özelliklerini belirlemek. Kan, tükrük, meni ve ter lekeleri, Kan, ana ve alt grup tesbitleri, Kıl mukayeseleri ve serolojik gruplandırılmaları, diğer biyolojik numunelerin gruplandırılması ve antijenik özelliklerinin belirlenmesi, Elektroforetik olarak, biyolojik numunelerin izoenzimlerinin belirlemektir.

DNA (Deoksiribonükleik Asit) analizleri, olay yerinden elde edilen vücut sıvıları (kan, meni, tükürük, ter, idrar, göz yaşı vb.) ile biyolojik doku örnekleri (kıl, tırnak, kemik, yumuşak doku, diş vb.) gibi biyolojik deliler üzerinde gerçekleştirilir. Kime ait olduğu bilenmeyen biyolojik örneklerden yapılan DNA analizi sonuçları, bilinen örneklerin DNA analiz sonuçları ile kıyaslanır. Bu sonuçlar olay yeri-mağdur-fail bağlantılarının kurulmasında kullanılır

d. Bomba İmha Ve İncelemeleri Bölümü : Laboratuvarlara gönderilen veya ele geçen bomba, patlayıcı maddeler ve patlama artıkları üzerinde fiziki ve kimyasal incelemeler yapmak veya yaptırmak suretiyle cinsini, menşeini, imal tekniğini, zararsız hale getirilme yöntemini meydana çıkararak, İllerdeki Bomba Uzmanlarına gerekli bilgileri aktarmaktır.

Tüm İllerden gelen bomba bilgi formları, raporları ve patlayıcı maddeleri inceleyip, değerlendirerek, BOMBA BİLGİ MERKEZİNDE tasnif edilip bilgisayara yükleyerek çeşitli yerlerden ele geçen bomba, patlayıcı madde, kullanılan malzeme ve hatta tuzaklama teknik ve tetkikleri yönünden aralarında İRTİBAT KURARAK örgütün faaliyet sahaları ve elemanlarının tesbitini sağlamaktır.

İhtiyaç duyulan hallerde diğer illere uzman göndererek bombaları patlamadan zararsız hale getirmek,

Bomba Uzmanlarını teorik ve uygulamalı olarak eğitip, illerin ihtiyacına göre dağıtım planlarını hazırlamak, gerekli cihazlarını temin etmektir.

e. İz İncelemeler Bölümü

İz İncelemeleri Laboratuarları’nda, ayakkabı izleri, araç lastik izleri, alet izleri, seri numaraları incelemeleri ve parça delillerinin incelemeleri yapılmaktadır.

f. Kimyasal İncelemeler Bölümü :

Doğada bulunan her maddenin, o maddeye özgü özelliklerinin nedeni olan ve diğer maddelerden ayıran, kimyasal formüllerle belirtilen bir yapısı ve bileşimi vardır. Bu kimyasal yapı ve bileşim ise kimyasal analizlerle ortaya çıkarılabilmektedir. Günümüzde çok ileri düzeyde olan aletli analiz teknikleriyle çok karmaşık bileşimdeki maddelerin analizleri yapılabilmekte, bu analiz tekniklerinden bazılarıyla 1 gram kütledeki bir maddenin yüz milyarda biri gibi çok düşük miktarların analizi yapılabilmektedir. İşte bu nedenlerle, kimyasal analiz ve incelemeler kriminal laboratuar incelemeleri arasında önemli bir yer tutmakta olup, inceleme konuları ve çalışma alanları büyük çeşitlilik göstermektedir.

Patlama öncesi ve sonrası patlayıcı madde analizleri, Suistimal edilen maddeler (uyuşturucu, uyarıcı, narkotik, vb.) ve ilaç analizleri, Toksik madde analizleri ve toksikolojik analizler, Atış kalıntıları analizleri (ateş eden elin ve atış uzaklığının belirlenmesi), Boya analizleri ve karşılaştırılması, Lif analizleri ve karşılaştırılması, Kundaklama şüphesi olan olaylarda petrol türevi madde analizleri, Cam analizleri, Plastik maddelerin analizleri, Bilinmeyen madde analizleri, Metal, yapıştırıcı, vb. analiz ve incelemeleri.

g. Ses-Görüntü ve Data İncelemeleri Bölümü:

Kaydedilmiş insan seslerinin incelenmesi suretiyle kişilere aidiyetini belirlemek, iyileştirme yapmak, kayıt ortamlarını incelemek, kayıtlara herhangi bir müdahele olup olmadığını araştırmak, kaydedilmiş görüntüleri iyileştirmek, teşhis edilebilir hale getirmek, kayıtlara müdahele olup olmadığını incelemek.

Kriminal Polis Laboratuvarları Dairesi Başkanlığı ve Kriminal Polis Laboratuvarı Müdürlüklerinin Görev Sınırları :

Yönetmeliği gereğince uzmanlık sahasına giren konularda ;

a.Emniyet Genel Müdürlüğü ve İl Emniyet Müdürlükleri,

b.Hazırlık soruşturmalarında Cumhuriyet Başsavcılıkları,

c.Yalnız uyuşturucu maddelere münhasır olmak üzere tüm yargı organları, tarafından gönderilen delilleri inceler.