e-Devlet ve Güvenlik Boyutu

1-GİRİŞ

Sunu araçlarından olan Power Point‘in standart özellikleri arasında bulunan ve belki hepimizin kullandığı veya gördüğü “Kağıtlarla başedemeyen insan ve bilgisayar ile bir düzene koyduğu belgeler”i ifade eden bir animasyon vardır. Bu makalede üzerinde durulan konu, kağıttan bilgisayar ortamına taşınan faaliyetlerin özellikle devlet bürokrasisi açısından yönetilebililir ve hemen her kesime eriştirilmiş olmasıdır.

            Bu makalede e-devletin hızlı bir şekilde nasıl tesis edilebileceği ve Güvenlik birimlerinin kamu düzeni tesisinde e-devlet uygulamalarındaki bilgilere anında erişmesinin neden gerekli olduğu konusunda bilgiler sunulacak ve çözüm için bir teklifte bulunulacaktır.

2-e-DEVLET NEDİR?

            Herkesin, herzaman, heryerden kolaylıkla ulaşabileceği şeffaf, verimli ve sade bir “elektronik devlet” yapısının oluşumuna katkı sağlayarak “24 saat – 7 gün hizmet” veren “halk için var olan devlet” kavramına e-devlet denmektedir.

e-Devlet Hizmetleri:

            a-Bürokratik işlemler daha kolay yapılabilmektedir

                        (elektrik, su, telefon, kira v.b,

                        dilekçe iş başvurusu ve

                        sertifika temini, ehliyet, ruhsat, pasaport v.b)

            b-Kurumlar araştırmacılara ve eğitime daha ucuz hizmet verebilmektedir

                        (üniversite, araştırma , makale, rapor gibi dökümanlara erişim,

                        Sanal eğitim ve

                        Kütüphaneler)

            c-Güvenli !!! e-ticaret yapılabilmektedir

                        (Banka işlemleri,

                        Alış veriş ve

                        Rezervasyon)

            d- Sosyal ve kültürel hizmetler

                        (Oylamalar, anketler,

                        Kütüphane, müzik, sinema ve

                        Galeri, müze)

3-MEVCUT DURUM NEDİR?

Dünya ülkelerinde e-devlet dönüşümünde önemli problemlerden bir tanesi kurumsal koordinasyondur. E-devlet dönüşümünde ileri durumda olan ülkeler e-kurumların koordinasyonunda bazı sıkıntılar yaşamaktadır.

Amerika, İngiltere, Fransa ve Almanya gibi ülkelerde bilgi, telekomünikasyon ve kurul gibi kelimeleri içeren birçok kurum görevlendirilmiş, birbirleri ile entegre olmaları için üst kurullar ve kurumlar doğmuş ve bilim adamlarından değişik destekler alınmıştır. Örneğin:

Ayrıca ülkemizde yine diğer ülkelerde olduğu gibi değişik devlet kurumları ve sivil toplum örgütleri kapsamında değişik girişimler söz konusudur. Örnek olarak:

Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu (BTYK),

TÜBİTAK, TBD, TBV, TUBİSAD, YASAD, TZV,

İnternet Üst Kurulu,

Kamu-net Eğitim Teknolojileri Üst Kurulu ve

DPT

Türkiye’ de de durum çok farklı değildir. Aynı şekilde bir zamanlar 57. Hükümet döneminde “Bilgi Toplumu Bakanlığı” girişimleri olmuş, konu tartışmaya açılmış ancak bir sonuç alınamamıştır. Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu (BTYK), kurulduğu yıldan (1983) 2000 yılına kadarki geçen 17 sene içerisinde sadece 5 kez toplanabilmiştir (Bensghir, 2000:42)

            Konuyu baştan sona ele alıp, teknolojideki hızlı gelişim ve değişime ayak uyduracak bir yapının ortaya konması çok önemlidir.

            Katı Hiyerarşik yapılar, kurallar ve programlar önemini kaybetmekte, bunun yerine esnek yapılar, yaratıcı ve sorun çözen takımlar ve sistemler önem kazanmaktadır. Öte yandan hiyerarşik kademe sayısı azaltılarak örgütsel yapılara basitlik ve yalınlık kazandırılmaktadır. (Eren, 1998:98)

            Bu çağda yeni yönetim anlayışı yeni örgütsel yapılanmaları –ağ ve sanal örgütler- gündeme getirmektedir. Günümüzde ağ yapılar, ortak bir amaç için çalışan farklı nitelikteki kamu, özel ve sivil toplum kuruluşlarının birarada işbirliği içinde uyumlu çalışmasına olanak sağlayan en uygun örgütlenme modeli olarak görülmektedir. ( Mandell, 2000:373)

Ağ örgütlenmesinin temeli, örgütlerin yaptığı işlerin uzmanlık alanları ile sınırlı kalması ve uzmanlık alanları dışındaki işlerin diğer örgütlerce gerçekleştrilmesidir. ( Ertürk, 1998)

Yukarıda da bahsedildiği gibi ağ örgütlenmesi ülkenin e-devlet konseptine geçişte,

1. Biçimsel Kural ve Düzenlemeler,
2. İş Bölümü ve Uzmanlaşma,
3. Karar alma,
4. Yetki devri,
5. Eşgüdüm,
6. Kontrol

gibi hususlarda ciddi esneklikler sağlayacak ve daha hızlı hareket kabiliyeti kazandıracaktır (Bensghir, 2000:39).

4-e-TÜRKİYE UYGULAMALARI

            Ülkemizde İçişleri Bakanlığı kanunlarla ülke güvenliğinden sorumlu bakanlık olarak faaliyet yürütmektedir. Belediyeler, Valilikler, Emniyet, Jandarma, Sahil Güvenlik, Nufus Vatandaşlık gibi, güvenlik birimlerinin ihtiyaç duyacağı hemen her türlü bilgiyi elinde bulundurmaktadır. Ancak bu bilgilerin tamamen sayısal ortama aktarılmamış olması, kurumlar arası işbirliğinin eksikliği, bilgi güvenliği anlayışının yanlış yorumlanması gibi sebeplerden dolayı, aynı bakanlık bünyesindeki farklı birimler, kendi bilgilerinden gereğince yararlanamamaktadır.

e-Türkiye projesinin bir parçası olan İçişleri Bakanlığı ve Ulaştırma, Maliye, Sağlık, Çalışma ve Sosyal Güvenlik, Adalet ve Milli eğitim Bakanlıkları bünyesinde hizmet veren kurumların, bir an önce e-Türkiye kapsamında elde ettikleri bilgileri entegre ederek devletin bekası ve milletin huzur ve güvenliğini sağlamak için kullanılabilir duruma getirmesi şarttır. Anılan bakanlıklarda yürütülmekte olan projelerin listesi ise aşağıda sunulmaktadır:

5-e-TÜRKİYE UYGULAMALARININ GÜVENLİK BOYUTU

Özellikle 11 Eylül olaylarından sonra A.B.D.’deki kurumlarda oluşan bilgilere zamanında ulaşılamadığı gerekçesi ile HOMELAND SECURITY adında yeni bir yapılanma doğmuştur. Bu yapılanmanın asıl amacı bilgilerin bir havuzda toplanması ve sonuç üretebilecek formlarda muhafazasını hedeflemektedir.

Aynı şekilde İngiltere’de National Criminal Intelligence Service (NCIS) adında bir yapılanma sözkonusudur ve bu yapılanma da çok küçük farklılıklarla aynı amaca hizmet etmektedir.

Güvenlik hizmetlerinde iki önemli nokta vardır.

a.               Herhangi bir olay oluşmadan haber alma ve engelleme, yani önleyici faaliyeti, (CRIMINAL INTELLEGENCE)

b.               Herhangi bir olay olduktan sonra bu meselenin açığa çıkartılması, aydınlatılması, yani adli faaliyeti, (CRIMINAL INVESTIGATION )

            Her iki başlık altındaki faaliyetlerde de devletin güvenlik birimlerinin bilgiye ihtiyacı vardır. Birinde mevcut olayın aydınlatılması için, diğerinde ise belli profil çalışmaları ile önceden normal olmayan bazı aktivitelerin tesbit edilebilmesi ve bu konuda gerekli uyarıların yapılması ve gerekli tedbirlerin alınması için ihtiyaç vardır.

            Herhangi bir olay olduktan sonra mücadele için yapılan yatırım, önceden suçu önlemek için yapılan yatırımın en az 20 kat daha fazlasıdır.

YOLSUZLUK, TERÖR, KAMU-MAFYA İŞBİRLİĞİ ve EKONOMİK problemlerle etkin olarak mücadele edebilmek ve e-devlete hızlı bir geçiş yapabilmek için:

1.      Devlet kurumlarının arşivleri disaster recovery mantığına uygun olarak bir merkezde online toplanır, buradan bütün veritabanları güvenlik birimleri de dahil olmak üzere ilgili herkese yetkisi oranında erişilebilir olarak düzenlenirse, çok hızlı bir şüreçte bu sanal yapıdan vatandaşın da, devlet kurumlarının da isitfadeleri sağlanmış olacaktır.

2.      Aksi taktirde, devlet kurumlarının arşivlerini koordine etmeleri sağlanacak ve bu süreçte bütün güvenlik kurumları ihtiyaçları olan verinin bir kopyasını kendi sistemlerinde tutmaya çalışacaktır ki bu da çok büyük miktarlarda veri duplikasyonuna ve sistem kaynakları yinelenmesine sebebiyet verecektir.

3.      Çok hızlı bir çağda yaşandığından problemleri çözme ve karar verme süreçleri o oranda kısalmıştır. Bu nedenle karar destek sistem ve teknolojilerinden yararlanmak gereklidir.

4.      Bilişim sistemlerin ürettiği bilgilerin problemlerle mücadelede kullanılması için, güvenlik birimlerinin sonuç üretebileceği formatlarda ve her an erişilebilir bir yapıya kavuşturulması ivedilikle gereklidir.

5.      Finansman, teknik teçhizat ve araç gibi hususlarda imkanların genişletilmesi gerekmektedir. Mevcut suç oranları hesaba katılarak mücadele edilebilir kaynakların sağlanması önem arzetmektedir.

6.      Mücadele ile ilgili bazı kanuni düzenlemelerin yapılması ve sorumlu kurumsal yapıların belirlenmesi önceliklidir.

Bu kapsamda yukarıda sayılan hususlarla ile ilgili olarak e-Türkiye söyleminde konuşma ve tartışma sürecinin aşılarak, daha gerçekçi adımlar atılması gerekmektedir.

Önerimiz ekte şema olarak gösterilmektedir. Bu yapının uygulanması güvenlik güçlerinin başarısını artıracak, suç ve suçlularla mücadelede, daha çabuk sonuca ulaşma, daha çabuk karar verme ve daha çabuk delillendirme imkanı sağlanmış olacaktır.

4-SONUÇ

1.    Hemen her Bakanlık bünyesinde Bilgi-İşlem birimleri oluşturulmuş ve değişik sistemler işletilmektedirler. Bu yapıların yedeği de olabilecek şekilde verilerin bire bir başka bir mekanda başka bir sistemde muhafazası sağlanmalı ve böylece felaket durumları (Disaster Recovery) için önlem alınmış olacaktır.

2.    Tüm bakanlıkların bünyesinde oluşan verilerin bir araya getirilmesi ile, bu sistemleri işletecek profesyonel ancak az sayıda insan gücü ve mekanla işletme giderleri azaltılmış olacaktır.

3.    Mevcut sistemler amaçları doğrultusunda hizmet edecekler ve farklı orijinal sistemleri çalışmaları ile etkilemeyeceklerdir.

4.    Doğal olarak ülke genelinde bir Sayısal Arşiv ve Bilgi Bankası’ nın oluşması sağlanmış olacaktır.

5.    Kurumlarda elde edilen bilgiler arasında oluşturulacak entegrasyon, e-Türkiye uygulamasının da alt yapısını teşkil edeceğinden daha hızlı yol alınması sağlanacaktır.

6.    Bu konu ile ilgili yapılan yatırımlar azalacak ve standartlar oluşacaktır.

7.    Yolsuzluk, terör ve diğer problemlerle mücadele konusunda daha etkin tedbireler alınacak, suç ve suçluluk oranlarında azalmalar yaşanacaktır.

8.    Suç öncesi mücadele kavramı yerleşecek, oluşturulacak profillerlerle normal olmayan aktiviteler tesbit edilecek, diğer devlet kurumlarının süistimali engellenecek ve suç sonrasında mücadele için harcanan paraların önüne geçilmiş olacaktır.

9.    En önemlisi vatandaşlarımızın daha güvenli yaşaması sağlanacak ve daha iyi hizmet verilecektir.

KAYNAKLAR

Eren, Erol. (1998). Yönetim ve Organizasyon. Beta, Yayın No: 401, İstanbul.

Mandell, Myma P (2000). From Networks to Network Structure.

Ertürk, Mümin. (1998). İşletmelerde Yönetim ve Organizasyon. Beta Yayın

No:596, 2. Baskı.

Bensghir, Türksel Kaya. (2000). Bilgi Toplumu Bakanlığı Kuruluşu Üzerine:

Mekanik Bir Örgüt mü?. Amme İdaresi Dergisi, Cilt 33 Sayı 3. Eylül 200.

İnce, N. Murat. (2001). Elektronik Devlet: Kamu Hizmetlerinin Sunulmasında

Yeni İmkanlar. Mayıs 2001.

e-Türkiye Yapılanma Şeması