DELİLLE SORUŞTURMA YAPILMASI

Bir ulus veya bir kuruluştaki personelin, eğitim, kültür, çağın bilgi ve teknolojisini kullanma, hukuk devleti içerisinde insan haklarına saygıyı ön plana alarak bunu işe ve yaşayışına yansıtması, toplumun gelişmişlik ve uygarlık düzeyinin bir göstergesi olarak kabul edilmektedir.

Çağımızın polisi, kendisini yeniden yapılandırırken, klasik yöntemlerin yerine teknik ve hukuki yöntemlerle çalışan bilimsel polisi her alana yayarak oluşturmaya çalışmaktadır. Artık, adalet mekanizması ve AB uyum mevzuat düzenlemesinden sonra, bir olayla ilgili somut ve maddi delil olmadan, şüpheli bir kişiyi yakalamanın veya klasik yöntemlerle olayı aydınlatmanın artık mümkün olmadığı bir gerçektir.

Bir suçun meydana gelmesinden sonra, teknik birimler ile asayiş, terör, kaçakçılık gibi soruşturma birimlerinin çalışmaları ağırlık kazanır. Soruşturma birimlerine verilecek delil desteği, bu birimlerin işini birçok açıdan  kolaylaştıracaktır. Olay yerlerinde veya ilintili yerlerde yapılacak olay yeri inceleme ve kriminal çalışmaların gerekliliği belki de en önemli safhayı oluşturmaktadır.

Delilden faile gidilerek olayın kısa sürede çözülmesi neticesinde zaman ve personel israfının önüne geçilmesinin yanı sıra diğer alanlara aktarılacak yeni bir mali ve insan kaynağını da oluşturulacaktır. Çünkü teknik ve hukuki çalışan polisin olayları aydınlatma, suçluların kısa sürede yakalanmaları, adaletin zamanında tecelli etmesinin yanında halkın güvenlik ve adalet sistemine karşı güven ve yardımını da sağlayacaktır.

            Olay yerinde; insan sağlığına zararlı bir çok madde ve delil bulunabilmektedir. Personel ve delil güvenliğinin zamanında sağlanması neticesinde getireceği artılar ile olay yerinin korunmaması neticesinde getireceği olumsuzlukların iyice tahlil edilip değerlendirilmesi teşkilatımız için bir çok açıdan yararlı olacaktır.

Bir olayla ilgili delilin bulunması, en çok kimi sevindirir? Bu sorunun yanıtı için  aşağıdaki  açıklamaları  değerlendirerek bir kanıya varmak daha yararlı olacaktır;

Delille Yapılacak Soruşturmanın Avantajları:

• Bir olayda herhangi bir delilin bulunması, o olayın çözümünde çok önemli bir aşamayı teşkil etmektedir. Bu aşamada, suçun aydınlatılması kadar, masum insanların suçsuzluğunun ortaya çıkartılması ve gerçek suçluların tespit edilmesi neticesinde, toplumun adalete ve teşkilatımıza karşı güvenini artıracaktır.
• Soruşturma birimlerinde görev alan personelin, olayın çözümüne yönelik yapmış olduğu çalışmalarda, elinde yeterli delilin bulunması halinde, yapacağı sorgulama, şüphelileri yakalama gibi çalışmalarında daha güvenle hareket edeceklerdir.
• Suçların aydınlatılması için delille yapılan soruşturma neticesinde, ilgisiz ve yetkisiz kimselerin olay yerine girmesinin engellemesi ile delil ve personel güvenliğini de sağlanmış olacaktır.
• Bir olayı soruşturmakla görevli birimin, tanık, mağdur veya şüphelilerin verdikleri ifadelerin doğruluğunun tespit edilmesi, ancak somut ve maddi delillerle desteklenmeleri ile mümkün olabilecektir.
• Teşkilatımıza yönelik yapılan insan hakları ihlalleri, kötü muamele gibi suçlamaların soruşturma ve teknik birimlerin yapacağı başarılı çalışmalar ile büyük oranda ortadan kalkacaktır.

…..

Yılların biriktirdiği deneyim ve kazanımların kıymetini bilerek, yeni teknolojik gelişmelerle birlikte elde edilen teknik yöntem ve çalışma disiplini gibi uygulama ve yöntemlerin belli oranda gizlilik içerisinde yürütülmesi oldukça önemlidir.

Yapılan son mevzuat değişikliklerinde, hukuka aykırı hareketten dolayı kişinin görmüş olduğu zararı, tazminat hukuku çerçevesinde veya Avrupa İ.H. Mahkemesine başvurarak ülkemizi tazminat ödettirmeye mahkûm ettirirse, devletin ödediği tazminata sebebiyet veren kişiye rucü ederek ödettirilmesi,  önemle vurgulanılması gereken bir konudur. Kurallar dışına çıkılması halinde verilecek tazminatı, polis cebinden ödemek zorunda kalacağı gibi aşağıda belirtilen bir çok dezavantajlarla da karşı karşıya kalacaktır;

Delilsiz Yapılacak Soruşturmanın Dezavantajları

• Adiyen veya profesyonelce işlenen bir suçta, delil olmaması halinde  olayın çözümüne yönelik soruşturma biriminin yapacağı çalışmalar, sorgulama, teknik dinleme, takip gibi zaman alıcı zorlu ve riskli bir araştırma sürecine girileceği açıktır.
• Soruşturma birimlerince yapılacak uzun ve titiz çalışma neticesinde olayla ilgili tespit edilen şüphelinin, somut ve maddi delille desteklenmemesi halinde, ülkemizde ve uluslararası mahkemelerde de artık pek tutuklanmadığı bilinmektedir 
• Yapılacak bir soruşturmanın hukuk dışı olması, bu faaliyeti gerçekleştirenlerin hukuki sorumlulukları gereği adli ve idari cezalar almasına neden olabilecektir.   

• Usulüne göre toplanmayan delil, hukuken delil vasfına sahip değildir. Bu nedenle  kolluk güçleri iz ve delilleri hukuka uygun olarak toplamaları gerekir.
• Kolluk güçlerinin soruşturma esnasında yapacağı her yasa dışı hareket, vatandaşın gözünde devletin yaptığı yanlış hareket olarak değerlendirilecektir.

• Delil yetersizliğinden olayın çözümsüz kalması, personeli ve toplumu psikolojik olarak etkileyecektir.
• Yapılacak soruşturmanın uzun sürmesi, personel ve zaman kaybının yanında, olayın faili meçhul kalacağı izlenimi vereceğinden toplumda adalete ve teşkilatımıza karşı  olumsuz bir etki yapacaktır.  

…..

SONUÇ

Hukuk kuralları içinde kalarak yapılacak bir olay yeri inceleme, delil elde etme ve soruşturma faaliyetleri hukuk önünde, ancak  bir değer ifade edecektir. Hukuk sistemimiz serbest delil sistemini kabul ettiğinden, soruşturma veya olay yeri inceleme uzmanlarınca olayla ilgili elde edilecek her şey, delil olarak mahkemeye sunulabilecektir.

Bilgi çağı polisini oluşturmak için teşkilatımızın, merkez ve taşradaki yapılanmasının önemi  büyüktür. Daha  çok bulgu elde edilebilmesi ve delille soruşturma yapılması için, çalışan hemen hemen herkesin bu konuda az veya çok bir katkısı olabilecektir.

Olay yeri inceleme hizmetlerinin gelişimi ve hizmet kabiliyetini yükseltmesi, delillendirme çalışmalarında önemli bir aşama olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle, bunca emek ve masraf yapılarak oluşturulan Olay Yeri İnceleme ve Kriminal birimleri ile uzman personel, araç ve malzemelerden  azami derecede istifade edilmesi gerekmektedir.

Bu nedenle, olayın başlangıcından neticelene kadar Toplam Kalite Yönetimine göre başta sürekli eğitim olmak üzere her alanda ilgili uzmanları çalıştırma, araç ve teçhizat ile teşkilatlanmada gelişmiş ülkeler seviyesinde yapılanmanın, merkez ve taşra düzeyinde tamamlanması ve desteklenmesi vazgeçilmez bir değişim süreci olarak karşımıza çıkmaktadır.