MEMURLARIN YARGILANMASI İLE İLGİLİ YENİ DÜZENLEMELER

1913 yılında geçici olarak düzenlenen; “Memurin Muhakematı Hakkındaki Kanunun Muvakkatın” 4483 sayılı Memurlar ve diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkındaki Kanun ile yürürlükten kaldırıldığı 04/12/1999 tarihine kadar, geçici olmasına karşın 86 yıl gibi uzun bir süre uygulamada kalmıştır. Söz konusu olan eski yasanın gerekçesine bakıldığında; bir bakıma kamu görevlilerinin görevlerini yerine getirirken suç işledikleri iddiası ile adli merciler önüne çıkmadan evvel iddia ve eylemin idarece suç olup olmadığının araştırılması sonucu, yargılanıp yargılanmamasına karar vermeyi amaçlıyordu. Böylece, kamu görevlisi; doğruluğu ve ciddiyeti araştırılmadan isnat edilen iddialar nedeni ile sık sık adli soruşturmaya maruz kalmayacak, dolayısı ile kamu görevinin aksatılması önlenerek, kamu görevlisinin de itibar ve otoritesi korunmuş olacaktı.

4483 sayılı yeni yasanın uygulanmasına bakıldığında; bu yasanın kapsamına giren memur ve diğer kamu görevlileri hakkında yapılan ihbar ve şikayete konu olan olayın hukuki durumunun saptanmasına yönelik bir ön inceleme çalışması olduğu değerlendirilmektedir.

Bu yasanın memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında uygulanabilmesi için, iddia edilen suçun görevleri sebebi ile işlenmesi gerekmektedir. Görevleri sebebi ile olmayıp görevlerini yaptıkları sırada işledikleri suçlarda ise; memurlar ve kamu görevlileri bu yasada ön görülen izin sisteminden istifade edemiyeceklerdir. Görevi sebebi ile işlenen suçların görevin yerine getirilmesi sırasında veya dışında olması, ya da görev yeri dışında vukuu bulması yasanın uygulanması bakımından engel teşkil etmeyecektir.

Böylece yasanın kapsamına giren iddia ve suçlarla ilgili olarak, gerçeğin ortaya çıkması ve durumun aydınlatılması amacı ile memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında yetkili idari merciler tarafından verilecek ön inceleme emri ile en geç 30 günlük süre ile inceleme ve soruşturmaya başlanacak, elde edilen delil ve bulgulara göre iddia ve eylemin ayrıntılı bir biçimde adli mercilerce soruşturulmasına karar verilecektir.

Genel ve özel af, şikayetten vaz geçme, ölüm ve zaman aşımı gibi sebepler genellikle kamu davasını ortadan kaldırmakla birlikte, bu unsurların yeni yasa kapsamında ön incelemedeki etkileri mutlaka değerlendirilmeli ve gözden geçirilmelidir.

Yetkili merci, 4483 sayılı yasanın kapsamına giren bir suçu işlendiğini öğrendiği andan itibaren bizzat kendisi yapabileceği gibi ön incelemenin teftiş ve denetim elemanları tarafından yapılmasını da talep edebilecektir. Her iki halde de soruşturmacı CUMUK’nun hükümlerine göre işlem yaparak ön incelemeyi tamamlayacak, 30 günlük süre içinde, hakkında ön inceleme yapılan kişi için “soruşturma izni verilmesi” veya “ soruşturma izni verilmemesi” şeklindeki görüşle ön inceleme raporunun yetkili mercie tevdi edecektir.

4483 sayılı yasanın 9.maddesine göre yetkili merci; soruşturma izni verilmesi veya soruşturma izni verilmemesine ilişkin kararı; şikayetçiye, C.Savcılığına ve hakkında ön inceleme yapılan memur veya kamu görevlisine bildirir, bildirim hükmü mutlaka uygulanmalı ve yerine getirilmelidir.

Yetkili merciin verdiği kararlara;

a) Soruşturma izni verilmesine ilişkin olarak, hakkında ön inceleme yapılan memur veya kamu görevlisi,

b) Soruşturma izni verilmemesine ilişkin kararlarda müşteki ve C.Savcılığınca tebliğ tarihinden itibaren 10 gün içersinde itiraz edebilir, itirazlar Danıştay veya Bölge İdare Mahkemelerince en geç 3 ay içerisine incelenerek karar bağlanır ve bu mahkemelerin yapılan itirazlar hakkında verdikleri kararlar kesindir.