MESLEK STANDARTLARI VE POLİS MESLEK STANDARTLARI Geçen sayıdan devam

Polis  Meslek Standartları ve Belgelendirme

Emniyet teşkilatında hizmet kalitesinin yükseltilmesini teminen hizmet öncesi ve hizmet içi polis eğitim programlarının geliştirilmesi amacıyla polis meslek analizi çalışmalarına öncelik verilmiştir.

Bu çerçevede, yukarıda bahsedilen Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Dünya Bankası arasında yürütülen “İstihdam ve Eğitim Projesi” kapsamında değişik mesleklerin analizlerini yapan Meslek Standartları Komisyonu Araştırma ve Teknik Hizmetler Birimi ile koordineli olarak analiz belirleme çalışmaları yapılmıştır.

Analizi yapılacak hizmet branşlarının belirlenmesi amacıyla Emniyet Genel Müdürlüğü Eğitim ve Personel Daire Başkanlıklarının temsilcileri ve Meslek Standartları Komisyonu Temsilcileri ile oluşturulan bir çalışma grubunca öncelikle Emniyet Teşkilatında analizi yapılacak hizmet birimleri belirlenmiştir.

Belirlenen bu hizmet birimleri; Trafik Polisi, Terör Polisi, Asayiş Polisi, Çevik Kuvvet Polisi, Mali Polis, Kaçakçılıkla Mücadele Polisi, Narkotik Polisi, Teknik Büro Polisi, Bomba İmha Polisi, Güvenlik Polisi, Kriminal Polisi, Özel Harekat Polisi, İstihbarat Polisi, Silah Mühimmat Polisi ve Genel Hizmet Polisidir. Daha sonra Eğitim Polisi de bu hizmet birimleri içerisine eklenmiştir. Belirlenen bu hizmet birimlerine ilişkin taslak meslek tanımları ilgili birimlere yaptırılmıştır.

Çalışmalar çerçevesinde;

1998 yılında; Asayiş Polisi, Terörle Mücadele Polisi ve Trafik Polisi olmak üzere (3) hizmet birimine ait meslek analiz çalışmaları Meslek Standartları Komisyonu Araştırma ve Teknik Hizmetler Birimi uzmanları tarafından,

Çevik Kuvvet Polisi, Genel Hizmet Polisi, Güvenlik Polisi, Mali Polis, Narkotik Polisi olmak üzere (5) hizmet birimine ait meslek analizi çalışmaları Eğitim Daire Başkanlığı personeli tarafından,

2000 yılında; Bomba Uzmanı, Eğitim Polisi ve Organize Suçlarla Mücadele Polisi olmak üzere (3) hizmet birimine ait meslek analizi çalışmaları Meslek Standardları Komisyonu Araştırma ve Teknik Hizmetler Birimi’nde uzman olarak görev yapmış Dr. İrfan MISIRLI tarafından,

Olay Yeri İncelemesi Polisi’ne (Teknik Büro Polisi) ait meslek analizi çalışması da merkez teşkilatında görevli personelin bu alanda yetiştirilerek birimleri ile ilgili analiz çalışmalarını yapabilmeleri ve yapılan analiz çalışmalarını geliştirebilmelerini sağlamak amacıyla uygulamalı olarak yapılan ve Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi öğretim üyelerinin katılımı ile düzenlenen ‘Meslek Analizi Kursu’ çerçevesinde gerçekleştirilmiştir.

Bu çalışmalar neticesinde analiz çalışmaları yapılan hizmet birimleri; Asayiş Polisi, Bomba Uzmanı, Çevik Kuvvet Polisi, Eğitim Polisi, Genel Hizmet Polisi, Güvenlik Polisi, Mali Polis, Narkotik Polisi, Olay Yeri İncelemesi Polisi, Organize Suçlarla Mücadele Polisi, Terörle Mücadele Polisi ve Trafik Polisidir.

Söz konusu (12) polis meslek analizinin tamamı Eğitim Daire Başkanlığı koordinesinde, bu alanlarda bizzat faaliyet gösteren tecrübeli amir ve memur personelden oluşan çalışma grubu tarafından yürütülen teknik bir çalışma sonucunda şekillenmiştir.

Hazırlanan çalışmalar, çeşitli Bakanlıklar, Üniversiteler, ilgili meslek kuruluşları ve çeşitli kamu kuruluşlarına görüşleri alınmak üzere gönderilmiş ve bu görüşler, alan uzmanı personel ve analizi yapan uzman tarafından değerlendirilerek analiz çalışmalarına son şekli verilmiştir.

Türk Standartları Enstitüsü ile birlikte hazırlanan bir proje çerçevesinde mesleğimize ait yukarıda belirtilen 12 hizmet biriminin standartları Türk Standardları Enstitüsü’nün belirlemiş olduğu prensip ve ilkeler doğrultusunda, Genel Müdürlüğümüzün uzman personeli ile Türk Standardları Enstitüsü’nün ilgili birimince yürütülen çalışmalar sonucunda TSE formatında hazırlanarak ve Türk Standardları Enstitüsü Teknik Kurulu’nun 28.06.2001 tarihinde yapılan toplantısında kabul edilerek Türk Ulusal Standardı haline getirilmiştir. Oluşturulan bu ulusal standartlar TSE tarafından uluslararası platforma aktarılacaktır. Emniyet Genel Müdürlüğü bu çalışma ile Türkiye’deki kamu kurum ve kuruluşları arasında ilk meslek standardı hazırlayan kurum olma özelliğine sahip olmuştur. Kabul edilen (12) meslek standardı ile bu hizmet birimleri TSE patentine sahip olmuştur.[1]

Daha sonra meslek standardı oluşturulan bu hizmet birimlerinden ‘Genel Hizmet Polisi’, ‘Önleyici Hizmet Polisi’ şeklinde, ‘Narkotik Polisi’, ‘Mali Polis’ ile ‘Organize Suçlarla Mücadele Polisi’ ise birleştirilerek ‘Kaçakçılık ve Organize Suçlar Polisi’ olarak tadil edilmiştir. Böylece Emniyet Teşkilatında, 10 hizmet biriminin meslek standardı oluşturulmuştur.

Ayrıca 10 hizmet birimine ait meslek standartlarının tamamlanmasından sonra, Eğitim Daire Başkanlığı koordinesinde ve ilgili Daire Başkanlıklarının katılımı ile, ‘Polis Meslek Standartlarından Yola Çıkılarak, Standardı Olan Branşların Hizmet İçi Eğitimlerinin Yeniden Yapılandırılması’ projesine başlanmıştır. Halen devam eden çalışmada, 10 hizmet birimine ait ‘Ders Müfredatları’ tamamlanmıştır.

Polis Meslek Standartlarının belgelendirilmesi aşamasında ise, 03.05.2002 tarihinde Türk Standardları Enstitüsü’nde Personel Belgelendirme Müdürlüğü ile koordineli olarak ‘Belgelendirme’ süreci başlatılmıştır. Bu kapsamda 14 Ekim-11 Kasım tarihlerinde ‘Polis Meslek Standardları Belgelendirme Sınavları’ tamamlanmıştır. Toplam 8 branştan 303 personel sınava girmiş olup, 287’si başarılı 16’sı başarısız olmuştur. Sınavlarda başarılı olan 287 personele 20.01.2003 tarihinde düzenlenen törenle sertifikaları verilmiştir. Sınavlarda başarısız olan 16 personele ek sınav hakkı tanınmış ve 07.01.2003 tarihinde yapılan telafi sınavında sınava katılan tüm personel başarılı olmuştur. 2003 yılında ise 8 Nisan-13 Mayıs tarihleri arasında gerçekleştirilen belgelendirme sınavlarına 1089 personel katılmış olup başarılı olan personele sertifikalarının düzenlenmesi işlemleri devam etmektedir. 

1. Polis  Meslek Standartları İle İlgili Yapılan Görüşme Araştırması Sonuçları

Mesleki eğitim sürecinin en önemli unsurlarının, eğitimi verilecek mesleğin standardı ve standart ile uyumlu eğitim programı olduğu daha önce vurgulanmıştı. Bu kapsamda Emniyet Teşkilatı tarafından hazırlanan (10) adet Polis Meslek Standardı ile bunlara ait eğitim programlarının uyumlu olup olmadığını tespit etmek üzere bir görüşme formu hazırlanmış ve bu meslek standartlarını takip etmek ile görevli amir sınıfı personel ile görüşülmüştür. Ancak ‘Önleyici Hizmet Polisi’ ile ‘Kaçakçılık ve Organize Suçlar Polisi’ tadil edildiğinden görüşme kapsamı dışında bırakılmışlardır. Bu nedenle bu çalışmada 8 Polis Meslek Standardı incelenmiştir. Bunlar Asayiş, Çevik Kuvvet, Terörle Mücadele, Güvenlik, Olay Yeri İnceleme, Trafik, Bomba Uzmanı ve Eğitim Polisi Meslek Standartlarıdır.

Görüşme formunda şu sorulara yer verilmiştir: Meslek standardına niçin ihtiyaç duydunuz? Meslek standardı oluşturulurken göz önünde bulundurulan kriterler nelerdi? Meslek standardının oluşturulmasında kimler görev aldı? Meslek standardı ile eğitim programı uyumlu mu? 

Görüşme neticesinde elde edilen bulgular şu şekildedir;

‘Meslek Standardına niçin ihtiyaç duydunuz?’ sorusuna, görüşmeye katılanların tamamı, Emniyet Teşkilatı içerisinde, görev yaptıkları hizmet alanının diğer hizmet alanlarından farklı olduğunu ve genel polisin sahip olması gereken bilgi, beceri ve davranışların yanında hizmet alanlarının özelliğine göre farklı bilgi, beceri ve davranışlara sahip olunması gerektiğini belirtmişlerdir. Bu nedenle de kendi hizmet alanlarında çalışacak olan personele yönelik bir meslek standardı oluşturarak, bu meslek standardına uygun eğitim programları geliştirmek istediklerini iletmişlerdir.

‘Meslek Standardı oluşturulurken göz önünde bulundurulan kriterler nelerdi?’ sorusuna, görüşmeye katılanların tamamı, meslek standartlarının oluşturulması sırasında genel polisin ve kendi hizmet alanlarında çalışacak personelin sahip olması gereken bilgi, beceri ve davranışların göz önünde bulundurulduğunu belirtmişlerdir.

‘Meslek Standardının oluşturulmasında kimler görev aldı?’ sorusuna,  görüşmeye katılanların tamamı, meslek standartlarının oluşturulmasında; TSE’den bir uzman personel, Eğitim Daire Başkanlığı’ndan bir amir sınıfı personel ve kendi hizmet alanlarından Merkez ve Taşra Teşkilatından olmak üzere iki amir sınıfı personelin görev aldığını belirtmişlerdir.

‘Meslek Standardı ile Eğitim Programı uyumlu mu?’ sorusuna,   görüşmeye katılanlardan, 5 kişi meslek standartları ile eğitim programlarının uyumlu olduğunu belirtmişlerdir. Bunlar; “Asayiş, Terörle Mücadele, Olay Yeri İnceleme, Trafik ve Bomba Uzmanı Polis Meslek Standartları”dır. Görüşmeye katılanlardan, 2 kişi meslek standartları ile eğitim programlarının kısmen uyumlu olduğunu belirtmişlerdir. Bunlar; “Çevik Kuvvet ve Güvenlik Polisi Meslek Standartları”dır. Ancak bu hizmet alanları ile ilgili olarak meslek standartları ile uyumlu eğitim programı oluşturulması çalışmalarının devam ettiği bildirilmiştir. Görüşmeye katılanlardan 1 kişi ise meslek standardı ile eğitim programlarının uyumlu olmadığını belirtmiştir. Bu meslek standardı ‘Eğitim Polisi Meslek Standardı’dır. Uyumlu olmaması konusunda, eğitim hizmetlerinin şu anda meslek standartları yapılan diğer hizmet birimleri gibi Emniyet Teşkilatında branşlı bir hizmet birimi olmadığı ve bu nedenle bu hizmet biriminde çalışan personele standart bir eğitim programının uygulanamadığı belirtilmiştir. Eğitim hizmetlerinin branş olması ve standart bir eğitim programı hazırlanması için çalışmaların devam ettiği bildirilmiştir.

2. Polis Meslek Standartlarında Son Durum

Emniyet Teşkilatında şu anda Eğitim Daire Başkanlığı’nca Emniyet Hizmetleri Sınıfında yer alan fakat Meslek Standardı olmayan bazı hizmet birimleri için ‘Polis Meslek Standardları 2 Projesi’  17.12.2002 tarihli Makam Onayı ile başlatılmıştır. Bu hizmet birimleri; Balıkadam, Bando, Bilgi İşlem, Bütçe, Çocuk Polisi, Havacılık, İstihbarat, Kriminal, Lojistik, Muhabere, Özel Harekat, Personel, Sivil Havacılık Güvenliği, Yabancılar-Pasaport hizmet birimleridir. Belirtilen bu 14 hizmet birimine ait Meslek Analizlerinin hazırlanması için gerekli çalışmalar sürdürülmektedir. 

SONUÇ VE ÖNERİLER

Ülkemizde meslek standartları konusunda yapılan çalışmalar bir bütün olarak değerlendirildiğinde, sınırlı sayıda meslek standartlarının hazırlanması dışında bu konuda somut bir gelişmenin sağlanamadığı görülmektedir. Ancak, meslek standartlarının oluşturulması, mesleki eğitim programlarının meslek standartlarına uygun bir şekilde geliştirilmesi, mesleki eğitim çıktısının bu standartlarda tanımlanan niteliklere uygun biçimde test edilmesi ve sonucun belgelendirilmesi konusunda çeşitli seviyelerde kararlar alındığı, konuya ilişkin bir çok yayın yapıldığı görülmektedir. Kaliteli ve verimli üretimin gerçekleştirilebilmesi için  işgücü piyasasının talepleriyle uyumlu nitelikli insan gücü yetiştirilmesinde, sınırlı sayıda hazırlanan bu meslek standartlarından da  yeterince yararlanılmadığı anlaşılmaktadır.

Türkiye’deki mesleki eğitim ve meslek standartları göz önünde bulundurulduğunda, meslek standartlarının mesleki eğitim programları ile uyumlu olduğu söylenemez. Çünkü mevcut mesleki eğitim programlarının oluşturulmasında meslek standartlarından faydalanılmadığı, oluşturulan meslek standartlarına göre de mesleki eğitim programlarının yapılmadığı görülmektedir. Mesleki eğitim sistemi için büyük bir eksiklik olan bu durumun en kısa sürede düzeltilmesi gerekmektedir.

Bu kapsamda Türkiye’de meslek standartları ve polis meslek standartlarının hazırlanması konusunda bazı öneriler vermek gerekirse; öncelikle ‘Meslek Standartları, Sınav ve Belgelendirme Sistemi’, eğitim ile istihdam arasında koordinasyonu etkin hale getirebilecek bir sistem olduğundan Türkiye’de bu sistemin kurulması gerekmektedir. Bütün tarafların katılımıyla bir uzlaşma içerisinde hazırlanan, eğitim sistemi ve istihdam piyasasında önemli bir açığı kapatacak Ulusal Meslek Standartları Kanun Tasarısı mümkün olan en kısa sürede TBMM’den geçirilmelidir. Ulusal Meslek Standartları Kanun Tasarısının TBMM’den geçmemesi durumunda bu konuda oluşan bilgi ve tecrübe birikimi ve kamu tarafından Dünya Bankasından borçlanılarak meslek standartları, sınav ve belgelendirme sistemi kurmak amacıyla harcanan paralar heba edilmiş olacaktır. Türkiye’de meslek standartlarının oluşturulmasından tek bir kurumun sorumlu olması gerekmekte, farklı kurumların bu işi yapması durumunda farklı şekilde meslek standartları oluşturulmakta, para, zaman ve işgücü kayıpları olmaktadır. MSK tarafından hazırlanan 250 adet meslek standardı ve oluşturulan soru bankaları ilgili kurum ve kuruluşlarla görüşülerek mesleki eğitim programları için kullanılmalıdır.

Polis Meslek Standartları ile ilgili olarak şu anda sınav ve belgelendirme işlemlerine başlanılmıştır. Ancak şu anda sadece Ankara’da görevli personel sınava tabi tutulmaktadır. Bu durumun en kısa sürede Türkiye geneline yansıtılması gerekmektedir. Polis Meslek Standartlarına sahip olan hizmet alanlarının eğitim programları uzman bir kadro tarafından meslek standardı ile uyumlu hale getirilmelidir. Eğitim hizmetlerinin branş olması sağlanarak ‘Eğitim Polisi Meslek Standardına’ uygun ‘eğitim programı’ oluşturulmalıdır. Oluşturulması düşünülen yeni polis meslek standartlarının, ileride sorun yaşanmaması için ‘Polis Meslek Standardları 2 Projesi’nde olduğu gibi branş olan hizmet birimlerinden seçilmesi veya meslek standardı oluşturulan hizmet biriminin branş statüsü kazanması sağlanmalıdır. Şu anda Emniyet Teşkilatında yapılan meslek standartlarının her ne kadar hizmet öncesi ve hizmet içi eğitimlerin düzenli bir şeklide yapılmasını sağlayacağı hedeflense de oluşturulan polis meslek standartlarının büyük bir bölümünün hizmet içi eğitime hitap ettiği görülmekte ve en kısa sürede Emniyet Teşkilatına amir/memur personel yetiştiren eğitim ve öğretim birimlerinin eğitim programlarının standartlaştırılması yoluna gidilmelidir. Yani polislik mesleğine başlayacak amir/memur personelin meslek standardı oluşturulmalıdır. Son olarak yapılan bu polis meslek standartlarının uluslar arası geçerliliğe sahip olması için gerekli işlemlerin en kısa sürede yapılması gerekmektedir.

Ayrıca konu ile ilgili olarak Sezgin’e göre ise becerili ve teknik insan gücünün niteliğinin tanımlanması, test edilmesi, gerekli ise kusurlarının düzeltilmesi, noksanlıkların tamamlanabilmesi ve sonucun belgelendirilmesi için; ulusal meslek standartları, sınav ve belgeleme sistemi geliştirilmelidir. Bu görevleri gerçekleştirecek bir enstitü kurulmalıdır. Enstitünün karar organında devlet, işveren ve işçi kuruluşları eşit sayıda temsil edilmelidir. Meslek standartları ulusal ihtiyaçlarımıza göre belirlenmelidir. Standartların belirlenmesinden AB uygulamaları dikkate alınmalıdır. Mesleki yeterlilik sınavları, kurulacak “Meslek Standartları, Sınav ve Belgelendirme Enstitüsünün” yeterlilik belgesi vereceği kurumlarda yapılmalıdır. Meslek standartları, sınav ve belgeleme sistemine daha fazla beklemeden işlerlik kazandırılmalıdır. Konuyla ilgili kanun gerçekleştirilinceye kadar bu görevleri yapacak kurum, idari kararla oluşturulmalı veya mevcut kurumlardan uygun bulunacak birisi bu yönde yeniden yapılandırılmalıdır. Örgün ve yaygın mesleki ve teknik eğitim programlarının tasarımı meslek standartları dikkate alınarak yapılmalıdır. Mesleki ve teknik eğitim kurumlarının düzenlenmesi ve geliştirilmesinde meslek standartlarından yararlanılmalıdır.[2]

Küreselleşme sürecini yaşadığımız şu günlerde, eğitim; sürekli öğrenmeyi, bilgiyi, bilmeyi, bilgili olmayı, bilgiyi üretmeyi, bilgi ile yaşamayı  sağlayan süreç haline gelmiştir. Küreselleşen dünyanın artık aradığı en önemli kaynak, bilgiyi üretebilen ve en iyi şekilde kullanabilen insandır. Bu kapsamda aranılan niteliklere sahip insan ve insan gücünün yetiştirilmesinde uluslar arası geçerliliği olan meslek standartları ve buna uygun hazırlanmış eğitim programları büyük önem taşımaktadır.

Sonuç olarak, AB’ye giriş sürecinde olan ülkemizin AB’yi de kapsayacak şekilde uluslar arası nitelikte meslek standartları oluşturması ve eğitim programlarını buna göre revize etmesi gerekmektedir. Emniyet Teşkilatının da uluslararası geçerliliği olan meslek standartlarına sahip olması ve bu standartlara göre eğitimlerini uygulaması, Teşkilatın uluslararası arenada söz sahibi olan bir Emniyet Teşkilatı olmasını sağlayacaktır. Bu doğrultuda gerçekleştirilen çalışmaların artarak devam etmesi ve desteklenmesi ülkemiz ve Teşkilatımız açısından büyük bir önem taşımaktadır.

Ayrıca Teşkilatımızın Türkiye’deki kamu kurum ve kuruluşları arasında ilk meslek standardı hazırlayan kurum olması da, Teşkilatın yeniliklere açık, geleceği öngören ve ona göre projeler üreten bir kurum olduğunu göstermektedir. Bu durumun diğer kamu kurum ve kuruluşlarına örnek teşkil ederek, onların da en kısa sürede bu çalışmaları başlatmaları ve sonuçlandırmaları ülkemizin gelişmesine büyük katkılar sağlayacaktır.

KAYNAKÇA

ATHB. (1998). Türk Meslek Standartları Kurumu Niçin Kuruluyor? (Rapor). Ankara.

EGM Eğitim Daire Başkanlığı. (2003). Polis Meslek Standartları Bilgi Notu. Ankara.

EGM Eğitim Daire Başkanlığı. (2003). Polis Meslek Standartları. Ankara.

İLHAN, Sezgin. (2002). Mesleki ve Teknik Eğitimde Niteliğin Değerlendirilmesi. 11.Eğitim Bilimleri Kongresi. Ankara.

İŞKUR. (2003). İş ve Meslek Tahlilleri. Web:http//www.iskur.gov.tr/ mydocu/analiz.html

KARAAĞAÇLI, Mustafa. (1996). İkili Meslek Eğitimi ve Meslek Standartları Karşılaştırmalı Araştırma. Ankara.

İŞKUR. (2003). Meslek Standartları. Web:http//www.iskur.gov.tr/mydocu/ standart/liste.html

MISIRLI, İrfan. (2001). Turizmde İnsan Gücü ve Eğitimi. 5.Bilkent Turizm Forumu. Ankara.

Türk Dil Kurumu. (1983). Okul Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

İŞKUR. (2003). Ulusal Meslek Standardları Kurumu Kanun Tasarısı. Web:http//www.iskur.gov.tr/mydocu/tasarı.html