7.BEŞ YILLIK PLANDA İÇ GÜVENLİK (Geçen Sayıdan Devam)

                                                                                                                                         Tuncer ÖZYER

                                                                                                                 İdari ve Mali İşler Daire Başkanı

IV. BÖLGESEL DENGELERİN SAĞLANMASI

18. BÖLGESEL GELİŞME VE FİZİKİ PLANLAMA

a) Mevcut Durum

Bölgesel  Gelişme

Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da, özellikle bazı illerde görülen terör olayları azalmasına rağmen, toplumsal huzursuzluğa yol açmakta, yeni yatırımları engellemekte ve mevcut tesislerin de işletilmesini güçleştirmektedir. Bu durum iç göçün hızını kentleşme imkanlarının üstünde tutmakta ve dolayısıyla kalkınma faaliyetlerini olumsuz yönde etkilemektedir. (S. 141)

Kent nüfusunun ülke nüfusuna oranının 1995 yılında yüzde 60.9’a yükseldiği tahmin edilmektedir. 1990-1995 döneminde yıllık ortalama olarak yüzde 4.4 oranında gerçekleştiği tahmin edilen kentleşme hızı nedeniyle, kentlerde alt ve üst yapı yatırımları sürekli artan nüfusun ihtiyaçlarını karşılamakta yetersiz kalmaktadır. (S. 142)

Ülkemizde kent nüfusunun 1995 yılında 37.8 milyon olacağı tahmin edilmektedir. İstanbul kenti tek başına toplam Türkiye nüfusunun yüzde 14.9’unu meydana getirmekte, onu yüzde 12.4 ile l milyon-5 milyon nüfus grubundaki kentler izlemektedir. Buna göre, 1990-1995 döneminde l milyondan fazla nüfuslu kentlerin ağırlığı artmıştır. (S. 142)

Kentlerde planlama faaliyetine gereken önem ve öncelik verilememiş, bunun sonucunda kent rantlarının plansız ve yasadışı yollardan paylaşılması sorunu artmış, büyük kentlerdeki altyapı ve ulaşım sorunları ağırlaşmış ve gecekondu alanları genişlemiştir. Kentsel arsa üretiminin ihtiyaca cevap verememesi ve bu alandaki rantların yüksekliği kaçak yapılaşmayı sürekli hale getirmiştir. Büyük şehirlerdeki konutların yarıdan fazlası gecekondu ve ruhsatsız konuttur. (S. 142) 

Büyük kentlerde aşın nüfus artışının bu kentlerin ekonomik taşıma kapasitesi ile dengelenememesi sonucunda özellikle genç işsizliği ve suça eğilimartmaktadır. (S. 143)

19. METROPOLLERLE İLGİLİ DÜZENLEMELER

a)  Mevcut Durum

Aşırı nüfus birikimine yol açan göç; işsizlik sorununun yanı sıra yerleşim, konut, çevre, altyapı, ulaşım, sağlık, eğitim ve asayiş sorunlarım daarttırmıştır.(S.152)

Metropollerin başında gelen İstanbul, ülke endüstri sektöründeki istihdamın 1/3’ünü yaratmakta ve Türkiye ithalatının 1/3’ünü ve ihracatının 1/5’nigerçekleştirmektedir. Ülke endüstriyel kuruluşlarının yüzde 24’ü ve ticari işletmelerin yüzde 20’si İstanbul’da konumlanmış bulunmaktadır. Dolayısıyla İstanbul, ekonomik ve sosyal maliyetler yönünden katlanılması güçlük arz eden boyutlara varan bir büyüme içerisine girmiştir. (S. 153)

2495 sayılı Bazı Kurum ve Kuruluşların Korunması ve Güvenliklerinin Sağlanması Hakkında Kanunda 4102 sayılı Kanunla değişiklik yapılarak,İstanbul ve diğer şehirlerdeki kapalı çarşı ve buna benzer ticari, turistik tesislerde özel güvenlik teşkilatı kurulması imkanı getirilmiştir. (S. 153)

b)  Amaçlar, İlkeler ve Politikalar

İstanbul’un erişmiş olduğu mekansal büyüklük, kent içi güvenliğine ilişkin hizmetlerin diğer illerden farklı bir biçimde yürütülmesini gerektirdiğinden, güvenlik bakımından teşkilatlanmanın yeniden yapılanması sağlanacaktır. (S. 154)

İstanbul’da yaklaşık 5 milyon kişi olan günlük kent içi yolcu taşımacılığının karayolu ağırlıklı durumdan çıkartılarak denizyolu ve raylı ulaşımsistemlerinin payını arttırmak üzere; Kent içi Ulaşım Master Planı hazırlanarak uygulamaya konulacaktır. Benzeri plan çalışmaları gerektiğinde diğer metropoller için uygulanacaktır. (S.154)

Toplu ve bireysel taşıma araçlarının trafik güvenliği ve genel sağlık koşulları açısından etkili ve sürekli denetimi sağlanacak, trafik eğitimine ağırlık verilecek ve trafik suçlarını engelleyici etkili yatırımlar için yasal düzenlemeler yapılacaktır. (S. 154)

Kayıtlı araç sayısı 1,2 milyona yaklaşan İstanbul başta olmak üzere, metropollerde otopark olmaya müsait arsalar belirlenecek, gerçek kişilere ait yerlerin otopark olarak kullanılması için gerekli çalışmalar yapılacaktır. (S.154)

Ulaşım ve trafik sorunun çözümünde önem taşıyan İstanbul ve Ankara Metroları, terminine uygun olarak tamamlanacaktır. Ayrıca, İstanbul’da üçüncü Boğaz Geçişi etüd sonuçlarına göre karara bağlanacaktır. Bu projeye VII’nci Plan döneminde başlanacaktır. (S.154)

Mevcut yasalar çerçevesinde yürütülmekte olan kent içi güvenliğe ilişkin hizmetlerin, metropollerin ulaşmış olduğu büyüklük ve nüfuslarındaki artış karşısında, özel bir düzenlemeye göre örgütlenmeleri ve yönetilmeleri sağlanacaktır.

Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planında yer alan Hukuki ve Kurumsal Düzenlemeler şunlardır;