Global Bir Suç : İnsan Kaçakçılığı

Bülent AKDENİZ

3. Sınıf Emniyet Müdürü

KOM Daire Başkanlığı

Mali Şube Müdürü

GİRİŞ

Küreselleşmeyle birlikte son yıllarda insan kaçakçılığı ve insan ticareti konuları özellikle gelişmiş batı ülkelerini, dolayısıyla da gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkeleri ilgilendiren  çok önemli bir konu haline gelmiştir.

İnsan kaçakçılığı, bölgesel düzeyde sadece bir ülkenin değil, hemen hemen bütün dünya ülkelerinin karşı karşıya kaldığı bir sorundur. Yasal kurallara uymaksızın meydana gelen bu hareketlenmeler her geçen gün artış göstermekle birlikte, ülkelerin ve medyanın gündeminde daha fazla yer işgal etmeye başlamıştır.

İnsan kaçakçılığı, günümüzde risksiz ve büyük kazanç sağlama yöntemleri arasında yer alması dolayısıyla organize gruplar tarafından işlenmektedir. Bu sebeple insan kaçakçılığı ile ilgili olarak özellikle organizatörlere yönelik daha etkili ve verimli mücadele etmek amacıyla bu suçla mücadele Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı’nın görev alanına alınmıştır.

Bu makalede öncelikle kavramlar açıklanacak, insan kaçakçılığının sebepleri ile bu konudaki mücadele stratejileri ortaya konulacaktır.

KAVRAMSAL ÇERÇEVE

Ülkelerin bir çoğu yasadışı göç, insan kaçakçılığı ve insan ticaretini farklı olarak algılamakta ve ifade etmektedir. Bu yüzden BM’de bu konuları ortak bir kavramla ifade etme yoluna gitmiştir. Bu bağlamda;

Yasadışı Göçü; dökümansız olarak göç etmekten sorumlu olan veya dökümansız göçü organize eden bir birey veya grubun faaliyeti,

İnsan Kaçakçılığını; göç eden tarafın yasadışı olması ve gönüllü olarak göç etme isteğinin bulunması,

İnsan Ticaretini ise; göç etmek için gönüllü olunmaması, olarak tarif etmiştir. 

İNSAN  KAÇAKÇILIĞININ SEBEPLERİ

1-Ekonomik sebepler :

Zengin Avrupa ülkelerine yüksek seviyede bir yaşam sürmek, işsizlik gibi unsurlar insan kaçakçılığı ile ilgilenen organize suç gruplarına uygun bir ortam oluşturmaktadır.

2-Organizatörlerin ekonomik düşünceleri :

İnsan kaçakçılığı ile ilgilenen organizatörlerin kişi başına aldıkları 3000-5000 USD gibi çok fazla riski olmadan kolay para kazanabilme arzularının bulunmasıdır.

3-Bazı ülkelerde iltica ve yasadışı göçü özendiren uygulamalar :

Son yıllarda bazı Avrupa ülkelerinin farklı gerekçelerle kaçak insanların siyasi iltica taleplerini kabul ederek özellikle terör örgütlerinin Ülkemiz aleyhine propagandasına yardımcı olmaları ve uluslararası insani yardım kuruluşlarının yasadışı geçişlerin konusunu teşkil eden kişilere yaptıkları maddi ve diğer yardımlar insan kaçakçılığı faaliyetlerine ivme kazandırmıştır.

4-Bazı terörist örgütlerin faaliyetleri :

PKK, DHKPC gibi bir takım terörist grupların, sahte pasaport, vize temini ve otellerin ayarlanmasına kadar insan kaçakçılığının her safhasında yer almaktadır. Bu suçtan elde edilen gelirler de terör faaliyetleri için ciddi bir finans oluşturmaktadır.

5-Bölgesel Savaşlar :

Özellikle Afganistan ve K.Irak’ta bulunan etnik grupların kendi aralarındaki çatışmaları ve bu çatışmalardan etkilenen insanların daha huzurlu bir ortamda yaşama arzusu.

6- Bazı Ülkelerdeki Siyasi Kaos :

Özellikle Körfez savaşı sırasında K.Irak’tan Ülkemize gelen insanların savaş sonrası ülkelerine dönmeyerek ülkemizde kalmaları.

TÜRKİYE AÇISINDAN İNSAN KAÇAKÇILIĞI OLGUSU

Türkiye jeopolitik konumu, uzun dağlık sınırları ve Avrupa ile Asya ve Orta Doğu ülkeleri arasında tek köprü olması dolayısıyla Orta Doğu ülkelerinden zengin ülkelere yönelik insan kaçakçılığında en elverişli ülke konumundadır. Ülkemizin jeopolitik ve stratejik konumu Asya’yı, Avrupa’ya bağlayan bir köprü vazifesi görüp üç tarafının denizle çevrili olması ve komşularımızın potansiyeli, Ülkemizi bu suçun kaynak, transit ve hedef ülke bağlamında güzergahını oluşturmaktadır.

Afganistan, Pakistan, Bangladeş gibi Asya ülkeleri ile çeşitli Afrika ülkelerinden Deniz, Hava ve Karayoluyla ülkemize legal veya illegal yollardan gelen yabancılar insan kaçakçılığı konusunu oluşturmakta; Ülkemiz vatandaşlarının da yer aldığı yasadışı geçiş ve insan kaçakçılığı organizasyonları sonucunda İtalya, Almanya ve Hollanda gibi Bazı Avrupa ülkelerine yönelmektedirler.

Bunun yanında, Körfez savaşı, İran’daki rejim sorunu, Kosova ve Bosna-Hersek gibi ülkelerdeki iç karışıklıklar sonucu Ülkemize yasal yollardan gelen ve önemli rakamlara ulaşan yasal göçmenleri de gözardı etmemek gerekmektedir.

YASAL MEVZUAT

Yasadışı Göç Konusunda hali hazırda, 5682 sayılı Pasaport Kanununun 33, 34, 35 ve 36. Maddeleri, 1475 Sayılı İş Kanunu ve Türk Ceza Kanununun 504/4. Maddesi uygulanabilmektedir.

TCK tasarısındaki insan kaçakçılığı ile ilgili düzenlemeler yetersiz görüldüğünden ülkemize yasadışı giriş-çıkışlar ile geçişleri organize eden şahıslara daha etkin cezaları da beraberinde getiren değişiklik tasarısı ile ilgili çalışmalar sürmektedir.

Söz konusu tasarıda yasadışı yollardan ülkeye giriş-çıkış yapanları organize edenlere verilen cezaların arttırılması, bu kişilere yardımcı olan kara,deniz ve hava aracı sahiplerine ve araçları sevk ve idare edenlere ceza verilmesi ile araçların müsadere edilmesi, ayrıca bu suçu teşekkül halinde işleyenlere daha ağır cezalar getirilmesi ve kişilerin bu suçtan elde ettikleri mal varlıkları ile paraların müsadere edilmesi öngörülmektedir

İNSAN   KAÇAKÇILIĞI YÖNTEMLERİ

Organize insan kaçakçılığı şebekeleri insan kaçakçılığı yaparken gelişen teknolojik imkanlardan da yararlanarak çeşitli yöntemler kullanıp yasadışı geçişleri sağlamaktadırlar. Bu yöntemlerden bazıları;

a) Sahte pasaport vize ve kimlikler kullanılarak hudut kapılarından,

b) Yürüyerek, yüzerek, hayvan veya araçlarla yasal olmayan sınır bölgelerinden,

c)  Surat botları, küçük tekneler veya eski büyük gemilerle deniz yoluyla,

d) Tır, kamyon gibi araçlarda gizlenerek karayoluyla geçiş,

Yukarıda belirtilen yasadışı geçişler organize edilirken uluslararası şebeke ağı kendi aralarında irtibat ve haberleşmeyi sağlamakta; her ülke şebekelerinin elamanları o ülkedeki barınma, gizlenme ve geçişi koordine etmekte ve kaçakçılardan alınan para da aralarında paylaşılmaktadır.

İNSAN   KAÇAKÇILIĞINDA KULLANILAN ROTALAR

a) Türkiye- Balkan Ülkeleri, Batı Avrupa Ülkeleri,

b) Türkiye- Bağımsız Devletler Topluluğu Ülkeleri-Batı Avrupa Ülkeleri,

c) Ortadoğu Ülkeleri-Türkiye – Balkan Ülkeleri- Batı Avrupa Ülkeleri,

d) Türkiye-Güney Avrupa Ülkeleri-Batı Avrupa Ülkeleri.

İNSAN  KAÇAKÇILIĞI  İLE MÜCADELE

Bir ülkenin insan kaçakçılığı ile tek başına mücadele etmesinin mümkün olmadığı artık bilinen bir gerçektir. Bu tür mücadeleler gerek ulusal gerekse uluslararası alanda koordineli bir şekilde yürütülmesiyle başarıya ulaşabilecektir. Bu başarının anahtarı ise hiç kuşkusuz ülkeler arası hızlı ve etkin bilgi alış-verişi, eşgüdüm ve sorunun uluslararası platformda ele alınmasıdır.

Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı, kurumsal bazda Dışişleri Bakanlığı ile koordineli olarak Emniyet Genel Müdürlüğünün ilgili birimleri, Jandarma ve Sahil Güvenlik Komutanlığı, MİT Müsteşarlığı ve diğer kuruluşlarla yapılan ortak çalışmalar, ayrıca uluslararası alanda ilgili kuruluşlarla işbirliği ve dayanışma içinde özellikle irtibat görevlileri aracılığı ile bu suçun organize boyutuyla mücadele etmektedir.

Diğer yandan, insan kaçakçıları ile mücadelede organizatörler ile mağdurların birbirlerinden ayrılması, suç şebekelerinin uluslararası bağlantılarının ortaya çıkartılması yakalanan kaçak göçmenlerin de bakımı ve rehabilitasyon ve sınırdışı edilmeleri ile yasal düzenlemelerin uluslararası konsepte uyarlanması önem arz etmektedir.

Ayrıca, muhtemel kaçak veya mağdurların kendilerini bekleyen olumsuzluklar ve riskler hakkında önceden bilgilendirilmeleri amacıyla insan kaçakçılığı hakkında çeşitli medya kuruluşlarınca yayın yapılmasının bu mücadeleye önemli yararlar sağlayabileceği de göz ardı edilmemesi gereken bir gerçektir.

SONUÇ

Gelişmekte olan veya fakir ülkelerden umuda başlayan yolculuk, transit ülkeler üzerinden ve insan kaçakçılarının yardımıyla gelişmiş ülkelerde son bulmakta veya hedefe varılmadan birçok maddi kayıp, sıkıntı, hastalık ve ölüm gibi nedenlerle ümitler sönmektedir. Çoğu kaçak insan; çeşitli suçlar ve yasadışı faaliyetlerde kullanılmakta, dolandırılıp paraları ellerinden alınmakta, ödeyemeyecekleri senet ve maddi yükümlülükler altında bırakılmaktadır.

Organize insan kaçakçılığı her geçen gün artış gösteren bir olgudur. Bu sebeple, uluslararası işbirliği faaliyetleri ile mücadeleci birimler arasında karşılıklı bilgi alışverişinde bulunulması, bu suçla etkin mücadele edilebilmesi için kaçınılmaz bir gerçek olarak karşımıza çıkmaktadır.