Üst Menu
Search
Generic filters

Ana Menu

ÖNLEME VEYA OLAY YERİ İNCELEME

 

 

 

Ziyaettin KAYGUSUZ

Emniyet Amiri

Erzurum Olay Yeri İnc.ve

Kimlik Tes.Şb.Md.V.

 

 

Polis, kendisine yasal olarak verilen yetki ve sorumluluklarını yerine getirirken, teknik ve hukuki olarak çalışan bilimsel polisin gereklerini yerine getirip getirmediği konusu, ulusal ve uluslar arası alanlarda devamlı bir şekilde  tartışılmaktadır.

 “Önleme, tedaviden ucuzdur” ve “Bir kural veya tedbir, bin olayı önler” sözleri sağlık, emniyet gibi bir çok alanda yararlanabilecek güzel uyarılardır. Bu nedenle, polisin öncelikli hedefinin önleyici hizmet olması, olabilecek bir çok olay ve olumsuzluğun da önüne geçmesini sağlayacaktır. Bu nedenle, bir olay olmadan önce alınacak tedbirlerin etkinliği, olayları önleme ile doğru orantılı olacaktır.

Çeşitli tedbirler ve etkin önlemler alınmasına karşın yinede belli olayların olması toplumsal hayatın bir gerçeğidir. Meydana gelen bir olayı klasik yöntemlerle çözmenin ne denli çağ dışı ve zor olduğu artık herkesçe kabul edilmektedir. Teşkilatımızda, teknolojinin her alanda kullanılması sayesinde olayların çözümü daha da kolaylaşmaktadır.Teknik çalışma, bilgisayarın her alanda kullanılması, iyi bir arşiv yapılanması ve konusunda uzman personelin olayı soruşturması, vazgeçilmez bir değişim sürecinin başladığını göstermektedir.

Aslında, teşkilatımız açısından yeniden yapılanmada yapılan değişiklikler, özünde görevin daha kolay ve etkin yapılmasını sağlamaktadır. Personelin buna adapte edilmesi ve bilinç düzeyinin ilerletilmesinde sıralı tüm çalışanların etkin görevleri vardır.

Her çalışan personel,  suçun meydana gelmesinden önce yapacağı önleyici hizmetler ile suçun meydana gelmesinden sonra yapacağı adli işlemlerde, şüphelilerin yakalanması,  olay yerinin korunması, incelenmesi, delillerin tespiti ve değerlendirme işlemlerinin sağlıklı yapılabilmesi için “tüm aşamalarda yapılması gereken bilimsel ve  hukuki görevleri ile vicdanı sorumlulukları” vardır. Herkes kendini hesap verme yükümlülüğü altında görürse, bir çok olumsuzluğun da önüne  geçilmiş olacaktır.

 

            Önleme ve Sonrasındaki Çalışma Stratejileri;

 

            1Önleyici Hizmetler;

 

Toplumda huzur ve güveni sağlamakla  yasal olarak görevli olan polisin öncelikle görevi, suçların olmadan önce önlenmesidir.Bu konuda, Önleyici Hizmetler, Çevik Kuvvet, Karakol ve diğer birimlerin yapılanmadaki önemi büyüktür. Ferdi veya toplumsal olaylarda (toplantı, miting, spor ve sosyal etkinlikler vb) alınacak güvenlik tedbirleri  ve müdahale tarzının şekli oldukça önem arz etmektedir.Bunun için branşlaşma, çeşitli kurslar, hizmet içi eğitim ve yetişmiş uzman personel ile kullanacağı araçlar ve teçhizatın önemi büyüktür. 

           

2Olaya ilk müdahale tarzı;

 

 Her olayın, işleniş şekli ve türüne göre bir çok boyutu olabilmektedir. Olayın özelliğine göre gerekli malzeme, ekip ve önceden belirlenmiş, psikolojik ve bilimsel teknikleri de içeren bir plan dahilinde müdahale yapılmalıdır. En küçük olaydan en profesyonelce işlenen olaya kadar personelin hareket tarzı ve çalışma disiplini aynı olmalıdır. 

Bir olayın meydana gelmesi halinde, olay yerine giden ilk görevli, öncelikle “Olay Yeri Koruma Şeridi”ni zamanında ve en geniş şekilde olay yerine çekmelidir. Koruma sağlarken sadece olay yerini değil, olayla ilgili tüm nesne ve ipuçları ile eşkal bilgileri, tanık veya sanık durumundaki kişileri de gözaltında tutarak, gelecek  soruşturma ve uzman  birimlerine olayın seyri ve konumu hakkındaki ilk bilgilerin verilmesi gerekmektedir.

Hangi deliller olay yerinde  koruma altına alınmalıdır? Hukuk sistemimiz, serbest delil sistemini kabul etmiştir.Bu nedenle olay yerinde veya olayla ilgili her şey delil olabilir. Olay yerine, olayın türüne, işleniş şekline ve sonucuna göre çok değişik iz ve deliller bulunabilmektedir. Gerekli olan  delil;  suç, fail ve olay yeri arasında doğru bağlantının kurulmasını sağlayan bütün maddi bulgulardır.

 

3Olay Sonrası Yapılacak İşlemler;

 

 Olay meydana geldikten sonra, teknik birimler ile soruşturma birimlerinin çalışmaları ağırlık kazanır. Olay yerlerinde veya ilintili yerlerde yapılacak olay yeri inceleme ve kriminal çalışmaların gerekliliği belki de en önemli safhayı oluşturmaktadır. Çünkü olayla ilgili somut ve maddi delillerin elde edilmesi, olay yeri inceleme uzmanlarının yapacağı çalışmalar sonucunda elde edilecektir. Soruşturma birimlerine verilecek delil desteği, bu birimlerin işini birçok açıdan kolaylaştıracaktır.

            Olay sonrası , hazırlık soruşturması kapsamında yapılacak titiz ve özverili çalışmalar neticesinde elde edilecek somut ve maddi deliller sonucu; “Hakim kararını verirken, Savcı davayı açarken ve Polis şüpheliyi yakalarken tereddütten uzak ve vicdanen rahat” bir şekilde görevlerini yapacaklardır.

 

            4Olay Analizleri, Değerlendirme ve Planlama;

 

Önleme hizmetlerinden, meydana gelen bir olayın sonuçlanmasına kadar geçen süreçte yapılan çalışmaların genel olarak bir değerlendirmesinin yapılması ve geleceğe dönük sağlıklı bir planlama için konusunda uzman polis amir ve memurları, avukat veya hukukçu ile çeşitli  uzmanlardan oluşturulması önerilen “Olay Analizleri ve Değerlendirme  (Bölge veya İl) Komisyonu nda detaylı bir şekilde yapılmalıdır. Çeşitli suçlarla karşı karşıya olan kolluk teşkilatlarına, araştırma, eğitim, inceleme ve operasyon desteği sağlama gibi bir çok açıdan yararlı işlevleri olabilecektir. Bu hizmetler;

 

  • ·        Her türlü bireysel ve toplumsal olaylarda, “bilimsel, teknik ve psikolojik hareket ve müdahale tarzları” nın neler olabileceği konusunda  ilgili yerlere öneriler  sunulması,
  • ·        Meydana gelmiş olaylarda; çözülmüş veya çözülmemiş cinayet, terör olayları, kaçakçılık, hırsızlık,  kayıp şahıs ve kimliği tespit edilememiş ceset vakalarıyla ilgili delil ve bilgilerin toplanması, karşılaştırılması ve analiz edilmesi,
  • ·        Meydana gelmiş olaylarda, benzer karakteristik özellikleri gösteren vakaları bir araya getiren, seri halde yapıldığı görülen olayları tespit eden ve ayni zanlı tarafından işlenen başka suçların tespit edilmesi,
  • ·        Benzer vakalarla ilgili  kolluk kuvvetlerinin dikkatinin çekilmesi.
  • ·        Bir grup vaka incelenirken, karsılaştırmalarda benzerlik ve tezatlıkları gösteren ayrıntılı veri matrislerinin hazırlanması,
  • ·        Çok kuruluşun katıldığı toplantılar düzenlemek, suçun isleniş sekli (modus operanti) ve kovuşturma stratejileri belirlenerek, Operasyonel ve idari önerilerde bulunulması,
  • Meydana gelen olayların, suç haritası çıkartılarak olay yoğunluğuna göre ekip veya devriye görevlilerinin sayısının tespit edilerek ilgili yerlere sunulması,
  • Olaylarla ilgili yapılan hataların tespit edilerek, eksik görülen konularda genelge, hizmet içi eğitim veya seminerler yoluyla personelin bilgilendirilmesi,
  • Adiyen veya profesyonel işlenen cinayet veya suçlarla ilgili çalışma disiplini ve yöntemleri hakkında bilgi çağı polisinin çalışma yöntemlerinden de yararlanarak genel çalışma prensiplerinin tespit edilmesi,

 

Olay Yeri İnceleme Hizmetlerinin Gelişimi ve Önemi;

 

Ülkemizdeki teknik çalışmalarda, olay yeri inceleme ve kriminal laboratuar alanlarında azımsanmayacak kadar önemli mesafeler alınmıştır.Teknolojik gelişme sayesinde, birçok faili meçhul olay, delilden faile gidilmesi sayesinde çözümlenmiştir.Bu gelişme toplumda, hukuk devleti ve insan hakları bağlamında da bir güvence oluşturmaktadır.

Olay yeri inceleme ve kriminal kısımlarınca yapılan çalışmalar neticesinde, sadece fail tespitinde değil, aynı zamanda meydana gelen deprem, uçak veya tren kazası gibi çok sayıda insanın ölebileceği toplumsal olaylarda  kimlik tespit çalışmaları da yapılmaktadır.

Herkesin özlediği huzur ve güven içerisinde hayatlarını sürdürebilmeleri için gerekli önlemleri alma, meydana gelebilecek olayları hukukilik içerisinde insan haklarına saygılı,   çağımız polisinin kullandığı teknik yöntem ve araçlar ile olay yeri inceleme ve değerlendirme hizmetlerinin titizlikle yapılarak, adaletin gerçekleşmesini sağlamak amacıyla;

 

  • Delilden faile gidilmesi” nin vazgeçilmez bir değişim süreci olduğunu,
  • Olayı çözecek delillerin büyük oranda  olay yerinde ve yakın çevresinde bulunması gerçeğinden hareket edilerek öncelikle “Olay Yeri Koruma Şeridi”nin çekilmesi,
  • “Her temas bir iz bırakır” LOCARD teoremi ile her olayda gözle görülen veya görülemeyen bir çok iz olduğu prensibiyle hareket edilmesi,
  • “Olay yerinin muhafaza bilinci” sadece uzmanlarca değil, çalışan tüm personel, basın ve toplumun tüm kesimlerince bir insanlık görevi olduğunun bilinmesi,  
  • Her olayın değişik inceleme ve uzmanlık boyutu” vardır. Olayın çözümü veya kimlik tespit işlemlerinin, büyük oranda olay yeri inceleme uzmanlarınca yapılacak çalışmalarla ortaya çıkartılması,
  • Gelişen ve değişen teknik araç ve uygulamaların süratle, çalışan ve yetişen personele öğretilerek hizmet veriminin arttırılması,
  • İnsan sağlığını tehdit eden fiziksel-kimyasal ve biyolojik tehlikelerin en çok olay yeri ve yakınında bulunması nedeniyle gerekli önlemlerin alınması ve uyarıların yapılması,
  • Bir fotoğraf,  bin kelimeye bedeldir” ilkesinden hareketle, olay yerinin bozulmamış haliyle fotoğraf-kamera ve diğer yöntemlerle tespit edilerek, olayın çözümünden sonra yer gösterme, tanık veya şüphelilerin ifadeleri doğrultusunda aslına uygun olarak olay yerinin yeniden canlandırılması, şüpheden uzak, somut ve maddi deliller yardımıyla çözüme gidilmesi,
  • Olaylarda, fail veya failler tarafından suçun işlenmesi sırasında yapılabilecek yanıltma taktiklerini kestirebilmede personele mesleki tecrübelerin kazandırılması,
  • Hazırlık soruşturmasının gizliliğinden dolayı, hazırlık soruşturmasına ilişkin olay yeri incelemesi, delillerin toplanması ve değerlendirmesi “işlemlerinin gizli yürütülmesi”,
  • Eğer meydana gelen olayda her hangi bir bulgu yoksa, soruşturma biriminin işi zorlaşacak ve olayın çözümü için; istihbarı çalışma, takip, gerektiğinde pusu, hakim kararı ile dinleme, sorgulama gibi uzun bir araştırma sürecine girileceği,
  • Olay yerinde, olayın türü veya şekline göre biyolog, kimyager, yangın uzmanı, jeolog, adlı tıp uzmanı gibi uzmanların birlikte çalışma imkanının sağlanması,
  • Olayın çözümü neticesinde, soruşturmada zaman kaybının önlenmesi, personelden tasarruf sağlanması, masum kişilerin aklanması ve gerçek faillerin tespit edilmesi sonucunda toplumda adalet sistemi ve teşkilatımıza karşı güven ve desteğinin  sağlanmaya çalışılması,

……

           

Teşkilatımızdan beklenen bu ulvi ve zor görevi başarı ile yerine getirebilmesi için, çalışma ortamı, araç, teçhizat ve teknik imkanlarının sağlanmasının yanında, sosyal ve ekonomik açıdan da olumlu yönde desteklenmesi, görevindeki başarıyı artıracaktır.