TÜRKİYE’ DE SİLAH VE MÜHİMMAT KAÇAKÇILIĞI VE MÜCADELE YÖNTEMLERİ

 

 

Ahmet PEK[*]

 

Genel Durum

Silah-mühimmat kaçakçılığı, iç siyasi çekişmeler, sıcak savaş tehlikesi veya terör olaylarının tırmandığı dönemlerde ortaya çıkan ve artarak devam eden bir kaçakçılık türüdür. En önemli özelliği milliyet, taraf ve ideoloji gözetmemesidir. Silah-mühimmat kaçakçılığında  ana amaç; diğer kaçakçılık suçlarında olduğu gibi maddi kazanç elde etmektir.

Birleşmiş Milletler verilerine göre; 2004 yılı itibari ile dünya genelinde 638.9 milyon hafif silah bulunmaktadır. Bu silahların bir kısmı yasal olarak şahısların ve devlet güçlerinin elindeyken diğer kısmı ise suçlular ve organize suç gruplarının kullanımındadır. Onlarca yıl kullanımda kalabilen bu silahlar, küreselleşmenin de etkisiyle sınırların kalkması sonucunda farklı alanlara taşınabilmekte,  bir suçludan başka bir suçluya geçebilmekte ve hatta bir kıtadan diğer kıtaya hareket edebilmektedir.

Soğuk savaş döneminin sona ermesiyle birlikte, klasik askeri tehditlerin yerini, başta uluslar arası terörizm olmak üzere, her türlü silahın kontrolsüz olarak yayılması, organize suçlar ve uyuşturucu madde kaçakçılığı gibi çok yönlü riskler ve tehditler almıştır. Bu tehditler içerisinde, küçük ve hafif silahlar uluslar arası ve ulusal boyutta insan güvenliğini tehdit eden en büyük tehlikelerden biri olarak değerlendirilmektedir. Küçük ve hafif silahların kolay elde edilebilmesi ve çatışma bölgeleri arasında serbest dolaşımı uluslar arası terörizmi ve bölgesel anlaşmazlıkları artırmaktadır.

Özellikle dünya üzerinde otoritenin ve düzenin bulunmadığı, karışıklık ve iç çatışmaların devam ettiği bölgelerde biriken silah ve mühimmatın, kaçakçılar tarafından çeşitli yollarla hedef olarak seçilen ülkelere sokulduğu görülmektedir.

İnsan hayatında güvenlik; öncelikli karşılanması gereken bir ihtiyaçtır. Birey, güvenliğine yönelik tehdit ve tehlikeleri gidermek için kendi imkanları ölçüsünde  tedbirler almaya başvurmaktadır. Güvenlik ihtiyacı bireysel yaşantımızda olduğu gibi, hem toplumsal hayatta hem de devlet hizmetlerinde önem arz etmektedir.

Ülkemizdeki suç oranlarındaki artışa paralel olarak ateşli silahlarla işlenen öldürme ve yaralama olaylarında da bir ivme söz konusudur. Ateşli silahlarla gerçekleştirilen öldürme veya yaralama olaylarının çoğunluğu kaçakçılık suretiyle ülkemize sokulan veya ülkemizde gayri yasal yollardan imal edilen ruhsatsız tabancalarla işlenmektedir.

Güvenlik gerekçesi ile silahlanma isteğinin yanı sıra, organize suç örgütlerinin de, tüm yasa dışı alanlarda faaliyet gösterdiği göz önüne alındığında, işledikleri suçların vazgeçilmez unsurlarından silaha olan talebin azalmadan devam edeceği aşikardır. Bunlara insanımızın silaha olan geleneksel düşkünlüğü de eklendiğinde, bu suç türünü doğuran belli bir talebin varlığı daha net görülebilmektedir.

Silah ve Mühimmat Kaçakçılığı Suçunun Ülkemizdeki Hukuksal Durumu

Türk ceza adalet sisteminde “silah ve mühimmat kaçakçılığı” suçu, 6136 sayılı Ateşli Silahlar, Bıçaklar ve Diğer Aletler Hakkında Kanunun 12. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre; 6136 sayılı Kanun kapsamına giren silahların ve mermilerin,

Kanun kapsamındaki silah ve mühimmatın, Ülkemizden yasal olmayan yollardan başka ülkelere kaçırılması halinde ise; 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu hükümleri uygulanmaktadır.

Ülkemizdeki Silah ve Mühimmat Kaçakçılığının Değerlendirilmesi

Sorumluluk sahamızda meydana gelen silah kaçakçılığı olaylarına bakıldığında, bu kaçakçılık faaliyetinin, Irak ve Suriye sınırlarımıza yakın illerimiz (fabrikasyon silahlar) ile Doğu Karadeniz Bölgesi’nde (el yapımı silahlar) yoğunlaştığı görülmektedir. Ülkemizdeki silah kaçakçılığının durumu ile ilgili değerlendirmenin, operasyonlarda ele geçirilen silahların menşelerine göre aşağıdaki başlıklar altında tasnif edildikten sonra yapılması uygun olacaktır.

 

 

Ülkemizde Ele Geçirilen Fabrikasyon Silahlar

            Yürütülen operasyonel faaliyetler ve yapılan soruşturmalar neticesinde, yakalanan yabancı menşeli fabrikasyon silahların, özellikle Irak ve Suriye sınırları ile bu ülkelere açılan ve gümrük kapılarından sokuldukları tespit edilmiştir. Bölgenin dağlık coğrafi yapısı fiziki önlemleri yetersiz kılarken, sınır ticaretinin yoğunluğu da denetim zorluğunun yaşanmasına neden olmaktadır.

Irak ve Suriye sınırlarımızdan sokulan silahlar, bu ülkelere sınır veya yakın yerlerde ikamet eden, bölgeyi çok iyi tanıyan ve kaçakçılığı geçim kaynağı haline getirmiş kaçakçılar tarafından yaya olarak çuvallar içerisinde veya yük hayvanlarının sırtında, sırtçılık denilen yöntemle getirilmektedir. Gümrük kapılarından ise, Kuzey Irak’tan taşımacılık yapan TIR, kamyon ve  diğer araçların  özel zulalarında gizlenmek suretiyle ülkemize sokulmaktadır.

Bu şekilde Ülkemize giren kaçak silahlar, çoğunlukla; sınır köylerine getirilerek, toprağa gömülmek suretiyle saklanıp, depolandıktan sonra talep üzerine küçük partiler halinde diğer bölgelerimize araçların zula tabir edilen gizli bölmelerinde nakledilmektedir. Bunun yanı sıra silaha olan ihtiyaçlarını karşılamak isteyen organize suç örgütü mensuplarının bizzat bölgeye gelerek kaçakçılardan silahları satın aldıkları yapılan soruşturmalardan anlaşılmaktadır. Saklanması ve taşınması kolay olan küçük çaptaki silahlar daha ziyade metropol şehirlere, kullanımı ve taşınması zor olan büyük çaptaki silahlar ise bölgenin, sosyo-ekonomik özelliği nedeniyle bölgede kalmakta veya metropol kentlerde faaliyet gösteren organize suç örgütlerine eylemlerinde kullanılmak üzere sevk edilmektedir.

2006 yılında kaçakçılığa konu olan silahların % 52.2’sinin Irak ve Suriye ülkelerine  sınır illerimizde yakalanmış olması da, fabrikasyon silahların Ülkemize giriş güzergahını göstermektedir. Tespit edilen bu güzergahtan farklı olarak nadiren de  olsa Yunanistan ve Bulgaristan’a açılan sınır kapılarımızdan, giriş yapan araçlarda silah ve mühimmat yakalamaları mevcuttur.

Ülkemizdeki silah ve mühimmat kaçakçılığı olaylarında ele geçirilen silah sayısında, 2003 yılına kadar her geçen yıl, bir önceki yıla göre  azalma yaşanırken, bu tarihten sonra ele geçirilen yabancı menşeli fabrikasyon silah sayısında artışın olduğu gözlenmektedir.

2003 yılı Nisan ayından 2 yıl öncesi ve 2 yıl sonrası yapılan silah-mühimmat kaçakçılığı operasyonlarında ele geçirilen silah sayısında % 235’lik bir artış tespit edilmiştir. Söz konusu artışa, Irak’ın kuzeyinde yıllardır süre gelen ve ABD’nin 2003 yılında Irak’a gerçekleştirdiği askeri müdahalenin ardından daha da derinleşen otorite boşluğunun önemli bir etken olduğu değerlendirilmektedir.

2006 yılında yapılan operasyonlarda yakalanan kaçakçılığa konu yabancı menşeli silahların çoğunluğunun Avrupa ülkeleri (Avusturya, Almanya, İtalya, Belçika, Çek Cumhuriyeti, İspanya vb.) ile ABD yapımı olduğu tespit edilmiştir.

 

İz Sürme Çalışmaları

Ülkemizde kaçağa konu olan ve genel güvenliğimize yönelik gerçekleştirilen terör eylemleri ile asayiş suçlarında kullanılan yabancı menşeli fabrikasyon silahların; üretici firmalarınca, imal edildikten sonra  hangi ülkelere satıldıkları, satıldıkları ülkelere nasıl gönderildikleri ve bu ülkelerde alıcılarının kimler olduğunun tespit edilmesi amacı ile Ocak 2005 tarihinde  başlatılan ‘iz sürme’ çalışmalarına başlanılmıştır. KOM Daire Başkanlığımızca yürütülen “iz sürme çalışmaları”, uluslar arası seviyede gelinen nokta ile, diğer Daire Başkanlıklarının görev alanları açısından  örnek bir çalışma olarak görülmektedir.

Yürütülen iz sürme çalışmaları neticesinde; Ülkemizde kaçakçılık ve işlenen diğer suçlardan ele geçirilen yabancı menşeli silahların (Avusturya yapımı Glock, Almanya yapımı Walther ve Sig Sauer, Bulgar yapımı Arcus), ABD Hükümetince, Irak’ın yeniden yapılandırılması amacı ile satın alınarak Irak Hükümetine teslim edilen veya Irak’taki ABD askerlerine gönderilen silahlardan olduğu, bu silahların denetimsizlik ve kontrolsüzlüğünden dolayı Irak’ın, Ülkemiz vatandaşlarını terör ve asayiş yönünden tehdit eden kaçağa konu fabrikasyon silahlar  açısından  bir silah deposu haline geldiği tespit edilmiştir.

İz sürme çalışmalarında elde edilen güncel bilgilere paralel olarak, Irak’ın mevcut durumundan ötürü Ülkemizdeki silah kaçakçılığına sebep olan başta ABD olmak üzere Irak’a silah satan ülkeler nezdinde faaliyetlerde bulunulmuştur.

İz sürme çalışmaları kapsamında 2006 yılında yakalanan, 221 adet silahın, Irak’ın yeniden yapılandırılması kapsamında üretici firmalar tarafından bu ülkeye gönderildiği tespit edilmiştir. Kaçakçıların silah deposu haline geldiği görülen Irak’tan, yukarıda değindiğimiz yöntemlerle Ülkemize sokulan  silahlar, satın alan kişilerin güttükleri amaçlar doğrultusunda işlenen bir çok suçta kullanılmıştır. 17.05.2006 tarihinde gerçekleştirilen  Danıştay saldırısı ile 05.02.2006 tarihinde tüm dünyanın gözlerini Ülkemize çevirmesine sebep olan Trabzon’da İtalyan Papaz Andrea Santaro’nun öldürülmesi olaylarında kullanılan silahlarında izlemiş oldukları aynı güzergah, silah kaçakçılığı ve neticeleri yönünden ülkemizin ne derece tehdit altında olduğuna birer örnek teşkil etmektedir.

Silah kaçakçılığı suçunda arz ve talepte bulunanlar, silah alışverişinin kaçakçılık suçunu teşkil ettiğini bilerek işlemektedirler. Ancak yürütülen soruşturmalar kapsamında, sade vatandaşa yasal prosedürü takiple legal görünümde sahte ruhsat ve belge tanzimi ile dolandırıcılık maksadıyla kaçak silah satışı yapıldığı da tespit edilmiştir.

Ülkemizde izinsiz olarak imal edilen el yapımı silahlar

Ülkemizde izinsiz olarak imal edilen el yapımı silahlar; Doğu Karadeniz Bölgemizin kontrolü zor olan yüksek kesimlerinde veya yerleşim yerleri dışında bulunan  basit atölyelerdeki ilkel tezgahlarda, bu bölgede yaşayan ve bu işi kendilerine meslek edinmiş bazı şahıslar tarafından imal edilmektedir.

İzinsiz olarak imal edilen el yapımı silahların, yine arz -talep doğrultusunda Ülkemizin diğer bölgelerine araçlara gizlenmek suretiyle, şehirlerarası yolcu otobüsleri ve kargo şirketleri vasıtasıyla gönderildiği yapılan soruşturmalar neticesinde tespit edilmiştir. 

El yapımı silahlar açısından özellikle Rize, Gümüşhane, Trabzon ve Giresun illerimiz ön plana çıkmaktadır.Yürütülen tahkikatlar neticesinde, Ülke genelinde yakalanan el yapımı silahların büyük bir kısmının Doğu Karadeniz Bölgemizden, diğer bölgelere sevk edildikleri görülmüştür.

Kurusıkı tabir edilen ses ve gaz tabancalarından çevrilme silahlar

            Ülkemizde yetkili kurumlardan imalat izni alan firmalar tarafından imal edilen veya ithalat izni alınarak yurtdışından  Ülkemize getirilen kurusıkı tabir edilen ses ve gaz tabancaları, aksamlarında yapılan tadilatlar sonrasında 6136 sayılı Ateşli Silahlar, Bıçaklar ve Diğer Aletler Hakkında Kanun kapsamına giren ateşli silahlara dönüştürülebilmektedir.

Hedef aldıkları canlıları yaralayan ve hatta öldürebilen, cansız hedefleri ise hasara uğratıp, tahrip edebilen bu silahlara, tadilat sonrası kazanmış oldukları özelliklerinden ve diğer ateşli silahlara göre daha ucuz edinilebilmelerinden dolayı bir talep söz konusudur. Yürütülen soruşturmalarda, ‘havaya ateş etme, teşhir etme, taşıma vb. gibi işlenen bir çok adi suçta kullanıldığı tespit edilen ses ve gaz tabancalarından çevrilme silahlara, organize suç örgütlerince de bir rağbetin olduğu görülmektedir.

Bu talebe paralel olarak 2004 yılından itibaren silah kaçakçılığı ile mücadele kapsamında gerçekleştirilen operasyonlarda ele geçirilen ses ve gaz tabancalarından çevrilme silah sayısında bir artışın olduğu ve 2005 yılında da bu artışın devam ettiği tespit edilmiştir. 2006 yılında ise, 2005 yılına oranla % 30’luk bir azalmanın söz konusu olmasına rağmen ele geçirilen silah sayısına bakıldığında, bu silahlara olan talebin halen devam ettiği görülmektedir. 

Sonuç

KOM Birimlerimizin gerçekleştirdiği operasyonların Başkanlığımızda analiz edilmesi sonucu Ülkemize yönelik gerçekleştirilen silah ve mühimmat kaçakçılığının rotaları belirlenmiştir.Yakalamalardaki artış doğru hedef  tayini ile paralellik arz etmektedir.

Ülkemize yönelik silah ve mühimmat kaçakçılığı ile mücadele artarak devam edecektir.

Ülkelerin ve bir bütün olarak dünyanın güvenliği üzerinde zararlı etkileri olan, insanların refahı, sosyal ve ekonomik gelişmelerini ve barış içinde yaşama haklarını tehlikeye düşürecek ateşli silahlar ve mühimmatlarının izinsiz imali ve kaçakçılığı ile mücadele, her devletin öncelikli sunması gereken hizmetlerindendir. 

 


[*] Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Daire Başkanı