HOLLANDA’NIN UYUŞTURUCU POLİTİKASI VE UYGULAMALARI

Ömer Ersoy

Komiser Yrd.

KOM Daire Başkanlığı

Uyuşturucu Arzıyla Mücadele

Hollanda konumu itibariyle önemli bir ticaret merkezidir. Mal ve insan hareketliliğinin yoğun olması anlamına gelen ticaret, yasadışı madde kontrolünün kolay olamayacağı bir ortam oluşturmaktadır.

Örneğin dünyanın en büyük limanlarından biri olan Hollanda’nın Roterdam limanı tam olarak kontrol edilmeye imkan vermemektedir. Hollanda için çok önemli olan bu limandaki sevkıyatların ancak %1’i kontrol edilebilmektedir.

Hollanda’da faaliyet gösteren örgütlü suç gruplarına baktığımızda ise bunların 2/3’ünün uyuşturucu işi yaptığı görülmektedir.

Hollanda’ya son yıllarda Güney Amerika’dan yapılan kokain kaçakçılığında artış görülmektedir. Kokain, Güney Amerika’dan Karayipler adalarına, oradan da uçakla Amsterdam’a gelmektedir. Buradan Amsterdam’a haftada 24 doğrudan uçuş vardır. Bu rotanın yanında, Roma ya da Madrit’ten hava yoluyla gelen birçok Nijeryalı tespit edilmiştir. Kokaini vücutlarına saklayarak ya da kapsül olarak yutarak geçirmeye çalışmaktadırlar.

Hollanda’da, kokain kaçakçılığı ile mücadele amaçlı 100 milyon Euro’luk bir eylem planı bu yıl kabul edilmiştir. 3 aşamadan oluşan bu plana göre iç yakalamaları arttırmak, üretim bölgelerindeki arzı azaltmak, suç gruplarıyla mücadele etmek ana amaçlardır.

Avrupa’ya kokain satan örgütler ABD’ye extacy götürmektedir. Bilindiği gibi, Hollanda, dünyanın en büyük extacy üreticisidir.

Sağlığa büyük zararı olan bu sentetik uyuşturucuların logosu, ağırlığı, şekli aynı olsa bile aktif maddesi farklı olabilmektedir. Üzerinde bulunan logolarla sevimli gösterilmeye çalışılan bu haplardan sadece İngiltere’de geçen yıl 40 kişi ölmüştür.

Sokak fiyatı 15-20 Euro olan bu hapların üretildiği mekanlar hem üreticiler hem de polis için büyük risk taşımaktadır. Kullanılan kimyasal maddeler ve üretim tekniklerinden dolayı bu mekanlarda patlamalar olabilmektedir. Örneğin dondurarak üretimde hapların konulduğu derin dondurucuların kontrolsüz açılmasında patlama olasılığı çok yüksektir. Ayrıca üretimden doğan kimyasal atıklar çevreye büyük zarar vermektedir.

2001 yılında 35 sentetik uyuşturucu imalatı yapılan yer tespit edilen ülkede extacy’ye karşı alınan tedbirlerden birisi de sınır kontrolüdür. Gümrük yetkilileri normalde sadece ülkeye giren malları kontrol ederlerken, Amsterdam havaalanında ABD’ye giden malları da kontrol eden bir birim mevcuttur.

Yasal Düzenleme

Hollanda’nın uyuşturucu ile ilgili kanununda (Opium Act) ağır ve hafif uyuşturucu ayrımı yapılmıştır. Ağır uyuşturucular; kokain, eroin, sentetik uyuşturucular olarak gösterilmekte, hafif uyuşturucu grubunda ise esrar ve türevleri yer almaktadır. Böylece esrarı yasadışı pazardan ayırdıklarını söylemektedirler. Esrar bulundurmanın cezası, kanuna göre, 1 yıl hürriyeti bağlayıcı cezayı gerektirir. Ancak, 5 grama kadar esrar bulundurmaya herhangi bir kanuni işlem yapılmamaktadır. Yine, 0.5 gram ağır uyuşturucu bulundurma durumda da işlem yapılmamaktadır. Çünkü bu durumlarda, kamu yararı koşulu gerçekleşmiş sayılmamaktadır. 30 gramdan fazla uyuşturucu madde bulundurmanın cezası ise 2 yıl hapistir.

Coffee Shoplar (Kafeler)

Uluslararası toplumun eleştirilerini toplayan bir uygulamadır coffee shoplar. 5 grama kadar esrar satışına izin verilen bu mekanlar kanuna göre, belediye başkanı ve polis müdürünün kararıyla kapatılabilmektedir. Aslında bu yerler kanuna uygun değildir. Ancak savcıların bunlar hakkında yasal işlem yapıp yapmama yetkisi vardır. Belirlenen kurallara göre satış gerçekleşiyorsa işlem yapılmamaktadır. Yerel yönetimlerin %80’i bu mekanların açılmasına izin vermemektedir. Coffee shopların sayısı 1997 yılında 1179; 1999 yılında 846; 2000 yılında ise 813 olmuştur.

Coffee shopların uyması gereken birtakım kurallar vardır;

-5 gramdan fazla esrar satamazlar.

-Ağır uyuşturucu satamazlar.

-Uyuşturucu reklamı yapamazlar.

-18 yaşından küçüklere satılamaz.

-Coffee shopların civarında çevreye rahatsızlık verilmez.

-Günlük stokları 500 gramı geçemez.

-Okul yakınlarında açılamaz.

-Yılda 2 defa polis tarafından düzenli olarak kontrol edilir.

Hapishanelerde Uyuşturucu Kullanımı

Hollanda’da toplam 15.000 mahkum bulunmaktadır. Hapishanelerde 1 hükümlüye 1 hücre sistemi uygulanmaktadır. Her iki mahkumdan biri uyuşturucu kullanmaktadır. Hollanda’da 1 gram kokain 50 Euro, 1 gram eroin ise 25 Euro civarındadır. Hapishanelerde uyuşturucu temini yaygındır. Büyük hapishanelerde gönüllülük esasına dayalı drug free bölüm uygulaması vardır. Uyuşturucu bağımlısı mahkum ben gönüllü olarak artık uyuşturucu kullanmak istemiyorum dediğinde, kendisi gibi 20-25 mahkumla birlikte kalacağı ortak kullanım alanı olan bir yerde kalabilmektedirler.

Talep ve Zarar Azaltımı

Hollanda’da uyuşturucu kullanımının önlenmesi çalışmalarında temel amaç şunlardır:

-Uyuşturucular hakkında halk arasında ve risk grubu arasında bilgiyi arttırmak

-Uyuşturucu kullanımını düşürmek

-Uyuşturucu kullanımını geciktirmek

-Uyuşturucunun yanlış kullanımını önlemek

-Zararı minimize etmek (metadon tedavisi, enjektör değişim programları, uyuşturucu kullanılan güvenli evler.)

Hollanda’da resmi rakamlara göre 25.000 eroin bağımlısı vardır. Şu anda Hollanda’da, eroin bağımlılarının tedavisinde metadonun yanında eroinin de kullanılması tartışmaları yaşanmaktadır. Gelecek yıl bu konuda Hollanda Parlâmentosu bir karar verecektir. Hollanda’da metadon tedavisi alan kişilerin yaş ortalaması 40’tır. Hollanda da enjektörle uyuşturucu kullanımı giderek düşmektedir. Bu düşüş HIV virüsü taşıyan kişi sayısına da yansımaktadır.

Hollanda’da 2 yıl içinde, tedavi alan bağımlılara yönelik parmak iziyle çalışan manyetik kart sistemi devreye girecektir. Böylece önceki klinikte 60 mgr. metadon alan kişi 100 mgr. alıyordum diyemeyecek ve bu yolla, önceki tedavisiyle ilgili tüm detaylar öğrenilecektir. Hollandalı uzmanlara göre, kısa süren tedaviler daha iyi sonuç vermektedir. Örneğin detoksifikasyon 2 haftayı geçmemelidir.

Sonuç

Ecstacy üretiminin büyüklüğü, birden çok türde uyuşturucu madde kullanımında artış, kokain ve eroin gibi ağır uyuşturucu kullanan kişilerin sağlık durumları, uyuşturucu kullanımından dolayı çevreye verilen rahatsızlık ve coffee shoplarla ilgili uluslararası eleştiriler ülkede öne çıkan sorunlardır.

Hollanda’nın uyguladığı esnek uyuşturucu politikasının bu sorunlara ne derece cevap olduğunun yanıtı, ülkede uyuşturucu probleminin nasıl algılandığıyla çok yakından ilgilidir. Uyuşturucu konusunda önceliğini bağımlılıkla mücadeleye veren Hollanda, uyguladığı esnek uyuşturucu politikalarından dolayı başta Birleşmiş Milletler olmak üzere bazı ülkelerin eleştirilerinden kaçamamaktadır.