Üst Menu
Search
Generic filters

Ana Menu

TRAFİK BİLGİSAYAR PROJELERİ VE ON-LINE ARAÇ TESCİL İŞLEMLERİ

 

 

Abdullah BOLCU[*]

 

Trafik hizmetlerinde kullanılmakta olan bilgisayar projeleri (araç tescil, sürücü belgesi, trafik ceza vb.), 2001 yılında Pol-Net kapsamına alındıktan sonra, projelerin işlerliği ve yararları önemli ölçüde artmıştır. Projeler, trafik kuruluşlarımız ve Emniyet Genel Müdürlüğümüzün tüm birimlerinin yanı sıra diğer kamu kurum ve kuruluşlarının hizmetlerine de katkı sağlamıştır. İşlem hızı ve kalitesinin artması sebebiyle, trafik tescil hizmetleri bakımından vatandaşın memnuniyetini de olumlu yönde etkilemiştir.

Günümüzün bilgisayar teknolojisi kullanılarak geliştirilen Pol-Net projeleri içerisinde; kapsam, veri yoğunluğu ve uygulama çeşitliliği açısından trafik projeleri önemli ve ayrıcalıklı bir yer almaktadır.

Pol-Net kapsamındaki projelere geçildiği anda, kayıtlarının veri girişlerinin % 70’ler civarında olması trafik hizmetlerini olumsuz yönde etkilediğinden; ilk aşamada trafik alanındaki tüm projelerin veri girişlerinin güncel hale getirilmesi yönündeki çalışmalara ağırlık verilmiştir. İl/ilçe trafik kuruluşlarımızın bu kapsamdaki eksikleri dikkate alınarak, Merkezden yapılan yardımcı mahiyetteki yönlendirmeler sayesinde, tüm projeler için veri  girişlerinin tamamına yakınının aktarılması sağlanılmıştır. Bu çalışmalar sayesinde, 2004 yılı Nisan ayı itibariyle projeler konusunda gelinen nokta hakkında genel olarak bilgi vermek gerekirse:

1- Veri giriş oranı % 99.3 olan araç tescil bilgisayar projesi; ortalama 9.700.000 aktif ve 34.500.000 eski araç tescil kaydını bulundurmaktadır. Projenin Pol-Net kapsamında kullanımına başladığı 2001 yıl sonundan bugüne kadar el değiştiren araçların tescil kayıtları da tutulduğundan, aktif tescil işlemlerinin yanı sıra eski araç tescil bilgileri de çeşitli kriterlere göre sorgulanabilmektedir.

2- Veri giriş oranı  % 98.6 olan sürücü bilgisayar projesi; ortalama 15.500.000 sürücü kaydını bulundurmaktadır. Projede, sürücü belge işlemlerinin takibinin yanı sıra, trafik ceza kayıtları ile bağlantılı olarak, sürücü belgelerinin daimi/geçici iptal bilgileri kayıt altına alınmaktadır.

3- Veri girişleri güncel olarak yapılan trafik kaza projesi, 1996-1999 yılları arasında meydana  gelen (maddi hasarlı trafik kazaları dahil) toplam 1.600.000, 2000-2004 yılları arasında meydana gelen (maddi hasarlı trafik kazaları hariç) toplam 250.000 adet trafik kaza bilgisini bulundurmaktadır. Proje sayesinde toplanan bilgilerden elde edilen istatistiklerin standartlarını artırmak amacıyla, düzenlenen kaza istatistikleri konusundaki eksikler dikkate alınarak istatistik çalışmalarına çeşitlilik getirilmiş ve Trafik İstatistik Yıllıkları ihtiyaçlar doğrultusunda genişletilmiştir.

Çalışmalar sonucunda hazırlanan yeni standartlardaki trafik istatistiklerinin, uluslar arası standartlara haiz olup olmadığının belirlenmesi konusu, Karayolları Trafik Güvenliği Kurulu gündemine de alınmış ve 28.03.2000 tarihli onay ile konuyu araştırması için bir alt komisyon oluşturulmuştur. (Komisyon; Karayolları Genel Müdürlüğü, Devlet İstatistik Enstitüsü, Türk Standartları Enstitüsü, Gazi Üniversitesi ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara Büyükşehir Belediyesi ve Trafik Hizmetleri Başkanlığı temsilcilerinden oluşturulmuştur.) Komisyonca yapılan inceleme ve çalışmalar sonucunda; “Trafikten sorumlu ve yetkili her kurumun, kendi alanlarında kalan konulara ait istatistikleri hazırlaması ve tüm bu istatistiklerin Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığı’nca tek bir kaynakta toplanması gerektiği ile Trafik Hizmetleri Başkanlığı’nca düzenlenen istatistiklerin uluslar arası standartlara haiz olduğu” kararı verilmiştir.

Dünya Bankası desteğinde gerçekleştirilen KİTKİ projesi kapsamında; Trafik Güvenliği Projesi’ne danışmanlık hizmeti veren İsveç merkezli SweRoad firmasınca hazırlanan “Gelecekteki İstatistiki Raporlar İçin İlkeler ve Şartlar” adı altındaki Eylül 2000 tarihli taslak raporda da; “Emniyet Genel Müdürlüğü, Trafik Hizmetleri Başkanlığınca hazırlanan İstatistik Yıllığının kapsamlı bir rapor olduğu, Kaza raporlarında yer alan değişken ve parametrelere ilişkin bir çok yararlı bilgi içerdiği ve Yıllığı düzenleyen kuruluşun, bu kapsamlı raporun hazırlanması gibi büyük bir görevi gerçekleştirebilecek kapasitede olduğu” belirtilmiştir.

4-  Veri girişleri güncel olarak yapılan sürücü belgelerine uygulanan trafik ceza projesi, ortalama 20.000.000 trafik ceza kaydını bulundurmaktadır. Kayıtlar geçmişe yönelik ceza puanı ve sürücü belgesi geri alınmasını gerektiren kural ihlalleri açısından takip işlemlerinin yapılmasına imkan sağlamaktadır.

5-  Veri girişleri güncel olarak yapılan, sürücü belgesi olmaksızın araç kullandığı tespit edilenlere (Karayolları Trafik Kanununun 36 maddesinin ihlali) ait projede; yaklaşık 350.000 kayıt bulunmaktadır. Proje, sürücü belgesiz araç kullananların, bu suçu tekrar durumları ve Mahkemeye sevk işlemlerinin yapılması konusunun takibi amacıyla kullanılmaktadır.     

6-  Veri girişleri güncel olarak yapılan Fahri Trafik Müfettişlerince uygulanan trafik suçu tespit tutanaklarına ait proje; ortalama 1.500.000 kayıt bulundurmaktadır. Projede, Fahri trafik Müfettişlerinin kimlik bilgileri ile bağlantılı olarak, uygulanan suç tespit tutanaklarının takip işlemleri yapılmaktadır.

Trafik hizmetleri alanında kullanılan yukarıdaki projeler, istatistiki ve bir çok değişik açıdan sorgulama amacıyla kullanılabildiği gibi, yeni ekleme veya güncellemelere de imkan sağladığından; projelerin hizmete katkısını daha da artırılmak amacıyla, zaman içerisinde ortaya çıkan ihtiyaçlar doğrultusunda çeşitli çalışmalar yapılmaktadır. Bu kapsamda çalışması tamamlanarak kullanıma sunulan en son proje ise, araç nakilleri sırasında il veya ilçe trafik tescil kuruluşlarımız arasında resmi yoldan yapılan yazışmaların ortadan kaldırılarak, işlemlerin araç tescil bilgisayar projesi üzerinden on-line olarak yapılması çalışmasıdır.

Bu çalışmadan önce;    vatandaşın ön müracaatı alınarak öncelikle aracın nakil alınacağı tescil kuruluşuna aracın tescil edilmesinde herhangi bir sakınca olup olmadığı faks veya posta yolu ile yazılı olarak sorulmakta, sakınca sorma yazısını alan tescil kuruluşu da, aynı yolla (faks/posta) sakınca olup olmadığı yönünde cevap vermekteydi.

Bu işlem tamamlanmadan, tescil işleminin yapılmasına başlanılamadığından; araç nakli amacıyla müracaat eden vatandaşlar günler, haftalar veya belki de aya varan sürelerce bekletilmekteydi. Vatandaşların mağduriyetlerinin yanı sıra, posta veya faks yolu ile yapılan ve her bir işlem için iki tescil kuruluşunca birer adet resmi yazı hazırlanması gereken bu işlemler, büyük boyutlardaki maddi kayıpların yanı sıra tescil kuruluşlarımızın işgücü verimini de olumsuz yönde etkilemekteydi.

Tüm bu olumsuzluklar dikkate alınarak, hazırlanan projenin ilk ve en zor bölümünü oluşturan Ülke genelindeki tescilli tüm araçların güncel olarak bilgisayar ortamına aktarılması çalışmaları 2004 yılı Nisan ayı itibariyle güncel hale getirilmiştir

Veri giriş çalışmalarına devam edilirken, Trafik Eğitim ve Araştırma Dairesi Başkanlığı bünyesinde ihtiyaçlar dikkate alınarak projenin tasarımı yapılmış ve bu tasarım doğrultusunda Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığınca da projenin yazılım işlemleri gerçekleştirilmiştir.

Emniyet Genel Müdürlüğü personelince ve mevcut Pol-Net bilgisayar sistemi üzerinden kullanıma açılan projeye, hiçbir yazılım veya altyapı harcaması da yapılmamıştır.

Çalışmaları tamamlanan proje; tescil kuruluşlarımızda kullanılmakta olan araç tescil bilgisayar projesi içerisine adapte edildiğinden, bilgi güvenliği ve işlem hızı da dikkate alınarak diğer tescil işlemleri ile eşgüdümlü şekilde tasarlanmış ve genelge yolu ile 07.06.2004 tarihinden itibaren Ülke genelinde kullanımına geçilmesi sağlanmıştır.

Hazırlanan yeni sistemin sağladığı yararlardan başlıcaları değerlendirildiğinde:

1- Daha önce haftalar veya aya varan sürelerde sonuçlandırılabilen il/ilçeler arasındaki araç nakil işlemlerinin tamamına yakını, bu sayede müracaat edilen gün içerisinde sonuçlandırılabilecektir. Dosya kontrolleri sırasında sorun teşkil eden istisna durumlar ortaya çıkması halinde ise, müracaat anından itibaren en geç 24 saat içerisinde olumlu veya olumsuz yönde kesin sonuç alınacaktır. Dolayısıyla, tescil müracaatı sırasında vatandaşın uzun süreli bekletilmesinden kaynaklanan mağduriyetler büyük ölçüde ortadan kalkacaktır.

2- Her bir araç nakil işleminde sakınca sorma ve cevaplama mahiyetinde iki adet üst yazı hazırlandığı dikkate alındığında, Ülke genelinde nakil yolu ile 1.067.078 adet tescil işleminin yapıldığı 2003 yılında, toplam  (2×1.067.078)  2.134.156 adet yazışma yapılmıştır

Bu yazışmaların tamamının;

-Faks yolu ile gönderildiği ve faks başına ortalama maliyetin #1.000.000TL# olduğu değerlendirilecek olur ise, (2.134.156  x 1.000.000)  #2.134.156.000.000TL# (İki trilyon yüz otuz dört milyar)

-Posta yolu ile gönderildiği ve posta başına ortalama maliyetin #600.000TL# olduğu     değerlendirilecek olur ise, (2.134.156  x 600.000) #1.280.493.600.000# (Bir trilyon iki yüz seksen milyar) tutarındaki mevcut yıllık maddi kayıp, tamamen ortadan kalkacaktır.

3- Tescil kuruluşlarınca bir yıl içerisinde ortalama olarak yapılan 2.134.156 adet yazışma tamamen ortadan kalkacağından, kırtasiye yönünden de önemli ölçüde tasarruf sağlanmıştır. Öyle ki, bu çalışmalarda ortalama olarak 2.134 (2.134.156 / 500) top kağıt kullanımından kaynaklanan (3.500.000×2134) #7.469.000.000#TL tutarındaki maddi kayıp da ortadan kalkacaktır. 

4- Tescil kuruluşlarımızdaki personelce; bu konudaki herhangi bir resmi yazının hazırlanıp, yetkiliye imzalatılmasından sonra, posta/faks yolu ile göndermesi ve aynı yollarla diğer birim tarafından cevaplandırılması aşamalarında harcanan işgücü kaybı, hazırlanan proje ile büyük ölçüde ortadan kalkacaktır. Öyle ki; sakınca sorma işlemi bilgisayar ortamından bir personel tarafından en fazla 10 sn içerisinde diğer birime gönderilebilecektir. Gönderim işleminin tamamlanmasına müteakip, aynı anda sakınca mesajı diğer birime ulaşmış olacak ve bu birimdeki tek bir görevli en fazla 5 dk alacak kayıt kontrolünden sonra, yine 10 sn içerisinde cevabını verebilecektir.

5- Sistem Polis bilgisayar sistemi içerisinde çalışacağından, sahte üst yazı veya evraklar kullanılarak yapılan usulsüz müracaatların büyük ölçüde önüne geçilmiş olunacaktır.

6- Araçların sakınca durumu hakkında bilgisayar ortamından sorulan ve cevaplanan işlemler haricinde, sonuçlandırılmayan işlemlerin takibine de imkan sağlayan bu proje sayesinde, birim Amirlerince personelin bu alandaki işlemleri sonuçlandırma durumları gözetim altına alınabilecektir. Bu oto-kontrol sistemi, personelden doğabilecek ihmal durumlarını büyük ölçüde ortadan kaldıracaktır.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 



[*] 1.Sınıf Emniyet Müdürü,Emniyet Genel Müdür Yardımcısı, Trafik Hizmetleri Başkanı